عصر توریسم: معاون میراث فرهنگی كشور با عرضه گزارشی از مفقود شدن سر سرباز هخامنشی، اظهار داشت: مقرر است كه در آینده هم اشیای دیگری كه از ایران به سرقت رفته پیگیری و به كشور برگردند.

به گزارش عصر توریسم به نقل از مهر، نقش برجسته سرباز هخامنشی نخستین بار در سال ۱۹۳۲ طی كاوش موسسه شرق شناسی شیكاگو به سرپرستی ارنست هرتسفلد در قسمت ایوان جنوبی كاخ شورا نمایان شد. اما آنچه مسلم است این نقش برجسته مربعی شكل تا سال ۱۹۳۶ در محل اصلی خود وجود داشته است. بعد از اتمام كار هرتسفلد در تخت جمشید در سال ۱۹۳۴، اریك اف. اشمیت در اواخر همان سال، سرپرستی كاوش تخت جمشید را از جانب موسسه شرق شناسی شیكاگو عهده دار شد.
نماینده اشمیت (معاون سایت تخت جمشید) دونالد مك كاون نخستین شخصی بود كه به شكل رسمی مفقود شدن این نقش برجسته را در سال ۱۹۳۶ و بر مبنای مستندات موجود (عكس های موجود از این سردیس در محل اصلی خود) كه هم اكنون در آرشیو موسسه شرق شناسی شیكاگو موجود است به مقامات ایران گزارش داد.
توقف حراج نقش برجسته (سر، بالاتنه، همراه با نیزه) پیگیری حقوقی قضایی و استرداد آن
در تاریخ ۲۹ مهر ماه ۹۶ ایمیلی به معاونت میراث فرهنگی واصل شد كه حاكی از نمایش یك قطعه سنگ نقش برجسته سرباز هخامنشی متعلق به تخت جمشید توسط «Rupert Wace Ancient Art» در نمایشگاه پاییزه نیویورك TEFAT در فاصله زمانی بین ۲۸ اكتبر تا اول نوامبر ۲۰۱۷ (ششم تا یازدهم آبان ۹۶) به قصد فروش بود. فرصت برای توقف نمایش و حراج این نقش برجسته بسیار اندك بود. باآنكه اطلاعات مختصری از مدارك و اسناد مربوط به حفاری های تخت جمشید توسط موسسه شرق شناسی شیكاگو در سال ۱۹۳۰ به دست آمده بود ولی نیازمند كار تطبیقی میدانی، تصاویر وضعیت موجود و انطباق قطعه سنگ مورد نظر با جای خالی آن در ایوان جنوبی كاخ شورا بود.
كارشناسان معاونت میراث فرهنگی و پایگاه تخت جمشید بلافاصله گزارش تكمیلی را به علت حساسیت آن به دور از علنی شدن مبحث تهیه كردند.
گزارش های مربوطه نشان می داد كه پیشینه اثر مربوط به سال ۱۹۳۶ است و گزارش سرقت توسط دانلد مك كاون معاون وقت سایت تخت جمشید به مقامات ایرانی گزارش شده است ولی مشخص نمی باشد كه آیا دولت وقت ایران ضد مرتكبین این اقدام غیرقانونی كه دست به جداسازی سنگ برجسته از كاخ شورای تخت جمشید و خارج كردن آن از كشور زده اند نزد مراجع قانونی داخلی یا خارجی اعلام جرم كرده اند یا خیر، در این راستا هم هیچ مدرك یا سندی به دست نیامد تا برای اعلام جرم در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد.
بر اساس اسناد به دست آمده؛ در سال های ۱۹۵۰ و ۱۹۵۱ قطعه سنگ موصوف به دو قطعه تقسیم شده بود و توسط فردی به نام پل مالون به موزه های مونترال و تورنتو كانادا فروخته شده بود. قطعه تحت مالكیت موزه مونترال بعد از سرقت در سال ۲۰۱۱ در سال ۲۰۱۴ كشف می گردد.
بر اساس روال جاری، اقدامات قضایی داخلی و دادخواهی های بین المللی و كلیه مكاتبات و پیگیری ها در یك فرآیند اداری با استفاده از معاونت حقوقی سازمان با مركز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری صورت می گیرد ولی به علت فرصت بسیار اندك با مذاكره شفاهی و مكاتبات آنی و محرمانه معاونت میراث فرهنگی با وزارت خارجه و مركز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری خواهان اقدام فوری برای متوقف كردن حراج شد.
از آنجایی كه بر مبنای تصاویر، نقشه ها و اسناد تعلق این نقش برجسته به تخت جمشید قطعیت داشت گواهی تایید اصالت و وضعیت خروج اثر موصوف از كشور برای توقف فوری طرح توسط معاون میراث فرهنگی امضا و به وزارت خارجه و با نظر رئیس محترم مركز امور حقوقی ریاست جمهوری برای سرعت عمل با استفاده از نمایندگی ایران در نیویورك و درخواست به دادستانی حوزه نیویورك آمریكا عرضه شد. به دنبال این اقدام با دستور فوری دادستانی مورد نظر شی موصوف در ساعات آغازین نمایشگاه توسط پلیس آمریكا توقیف و از حراج خارج شد.
پس از توقیف اثر، فرآیند قضایی پرونده جهت اثبات مالكیت ایران بر اثر یاد شده و استخدام وكیل به واسطه مركز امور حقوقی بین الملل ریاست جمهوری، نمایندگان و وكلای ایران در لاهه شروع شد. با ارسال اسناد مربوطه توسط وكلا به معاونت میراث فرهنگی، گزارش های تكمیلی، صداقت و اصالت اسناد و مهر و امضا مجدد آن امور حقوقی و دفاع از پرونده در دادگاه های مختلف از جانب وكلای ایرانی مورد پیگیری قرار|گرفت.
طرح دعوی به صورت همزمان در نیویورك و كانادا با امضا و تایید معاون میراث فرهنگی و تلاش معاونت مجلس و امور حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همچون مراحل پیگیری قضایی و استرداد اثر به ایران به حساب می آید.
سرانجام دادستانی نیویورك رای استرداد اثر به ایران را صادر كرد و به دنبال آن هم پرونده مفتوحه در دادگاه كانادا هم مختومه اعلام گردید و سردیس هخامنشی به نماینده ایران در سازمان ملل تحویل گردید.
ارسال این اثر به علت مشكلات بیمه ای و نبود پرواز مستقیم موضوعی بود كه با وزارت امور خارجه در بین گذاشته شد كه خوشبختانه با نزدیكی سفر ریاست محترم جمهور به نیویورك و دریافت مجوز از ایشان این اقدام صورت گرفت.
پیام های فرهنگی استرداد سردیس هخامنشی برای جمهوری اسلامی ایران
استرداد این اثر علاوه بر رویداد مهم فرهنگی برای جمهوری اسلامی ایران به لحاظ داشتن پیام های فرهنگی ذیل دارای اهمیت است:
۱-استرداد آثار تاریخی كشورمان طی سال های گذشته و استرداد این اثر متفاوت از رویكرد و موضع دولت آمریكا با همراهی و همدلی و ارتباط مجامع فرهنگی، علمی، كارشناسان خارجی و علاقه مندان به هنر و تاریخ ایران در خارج از كشور صورت گرفت كه نشان از ظرفیت دیپلماسی فرهنگی، اهمیت زبان دیپلماسی و استفاده از آن در بازگشت دیگر آثار كشورمان است.
۲-استرداد این اثر همچون بازگشت دیگر آثار فرهنگی كشورمان طی سه سال اخیر مایه امیدواری برای بازگشت دیگر قطعات سرقت شده به كشورمان است.
۳-روند و تعامل صورت گرفته از آن حكایت می كند كه چنانچه ردی از اسناد و اشیا سرقتی در هر گوشه جهان باشد می توان امیدوار بود كه موزه ها و دستگاه های قضایی رای به بازگشت آثار بدهند.
۴-تقویت بخش پایش و جستجو گروه اموال فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و یگان حفاظت می تواند نتایج خوبی را به دنبال داشته باشد، از این رو سازمان باید در این زمینه سرمایه گذاری كند.
۵-با گسترش و تقویت همكاری با اینترپل و پلیس های اموال در كشورهای مختلف می توان گام های موثری در شناخت و شناسایی اموال به سرقت رفته برداشت.
۶-سرمایه گذاری و استفاده از ابزار مدرن پایش از زمین، دریا و هوا باید در دستور كار قرار گیرد.
۷-با تحویل سردیس هخامنشی از ریاست جمهوری و نمایش آن در موزه ملی در ایام آتی این اثر به موزه های منطقه ای دیگر به نمایش گذاشته می گردد و در نهایت به خانه خود تخت جمشید بازگشته و تحویل مرمتگران جهت مرمت آناستیلوزی می گردد به گونه ای كه با پیدا شدن قطعات دیگر عینا در جای خود نصب شود.