عصر توریسم: تجریش، خیابان دربند، خیابان ظهیرالدوله، پلاك ۳، درست در چند قدمی قبرستان ظهیرالدوله. این آدرسِ مسجد «آلائی» است، از معدود بناهای تاریخی كه مردم محله تمایل به حفظ اش دارند، و هیأت امنای مسجد قصد تخریب با نام توسعه دارند.
به گزارش عصر توریسم به نقل از ایسنا، مردم محله ی دربند، مسجدِ «آلایی» را سال هاست با نام مسجد «صبحگاهی» می شناسند، مكانی كه از زمان ساخت برای نماز بامداد و توسط اهالی محل استفاده می شد و بنا بر این هم متمایز از مساجد دیگر بود. اما یك سال بیشتر است كه هیأت امنای این بنا، قصد تخریب این بنای قدیمی را كرده اند تا قصد توسعه یا ساخت مسجدی با چند كاربری را عملیاتی كنند!
یك سال بیشتر از انتشار اولین خبرها درباره ی وضعیت این بنای تاریخی و احتمال تخریبش می گذرد، مسجدی كه با رفتن امام جماعتش، به مرور تعطیل شد و از آن به بعد اهالی منطقه می گویند هیأت مدیره قصد تخریب كامل بنا و اجرایی كردنِ طرح های جدیدی را برای آن دارد، طرح هایی مانند ساخت یك مجتمع تجاری مذهبی.
در همان زمان، ساكنان كوچه «آلایی» نامه ای را به شهرداری تهران، اداره اوقاف، شورای شهر و فرمانداری شمیرانات نوشتند و درخواست احیای مسجد را كردند، نه مجوز برای تخریب اش.
در قسمتی از آن نامه آمده بود؛ «متأسفانه اخیراً این مسجد ثمین توسط افرادی كه از اهالی این كوچه نیستند، تحت عنوان هیأت امنا و بدون اطلاع ساكنان كوچه و بدون مجوز شهرداری، تحت عنوان بازسازی مورد تخریب قرار گرفته و قسمت هایی از سقف و دیوار آن برداشته شده است. كاشی های هفت رنگ امضا شده این بنا گواه بر قدمت و كیفیات تاریخی و هنری این بناست كه طی تخریب انجام شده قسمت هایی از آن توسط هیأت امنای غیر تأیید اهالی كوچه، از محل خود خارج شده و اطلاعی از آنها نیست. (تصاویر آن موجود است.)
این بنا علامت گذاری شده توسط میراث فرهنگی، بعنوان بنای ثمین روی نقشه شهرداری بوده است كه با آگاهی شهرداری منطقه و ناحیه از این مساله تخریب شده است. این اقدامات سبب نارضایتی و نگرانی جدی اهالی كوچه آلایی شده است.
ساكنان محل با اكثریت آرا از سازمان میراث فرهنگی، شهرداری و اداره حفظ و مرمت بافت های تاریخی شهر تهران درخواست می كند تا برای ثبت اضطراری این بنا و احیا و مرمت مجدد آن به همان شكل اولیه و عین به عین اقدام نمایند تا از تخریب مجدد بنا جلوگیری شود.»
با انتشار خبر، میراث فرهنگی هم در جریان اتفاقات قرار گرفت، ۱۶ آبان، سال قبل سپیده سیروس نیا، معاون وقت میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران در این زمینه به ایسنا توضیح داد: «مسجد كوچه «آلائی» با حدود ۸۰ سال قدمت، از دهه ۷۰ بدون استفاده بوده، با بروز این اتفاق و انجام بررسی در این زمینه به نتیجه رسیدیم كه لكه گذاری این بنا در گذشته انجام شده بود.
قرار است پرونده این مسجد، در شورای فنی بررسی شود. این بررسی نیاز به نقشه وضعیت موجود و وقف نامه دارد، كه وقف نامه آماده شده، اما هنوز نقشه نمایش نشده است، زمانی كه نقشه وضعیت موجود نمایش شد آنرا در شورای فنی مطرح می نماییم. چند نامه باز به شهرداری منطقه درباره ی ضرورت حفاظت این بنا داده ایم، اما منوط به تصمیم گیری شورای فنی است، با این وجود پیش از هر اقدامی برای این مسجد باید مستندات به میراث فرهنگی ارائه نمایند.»
با وجود مطرح شدن این صحبت ها و تأیید حرف های معاون وقت میراث فرهنگی تهران در خصوص ثمین بودن این بنا تاریخی، اما بنظر می رسد هنوز این بنا در شورای ثبت آثار تاریخی بررسی نشده است. هر چند بر طبق كتیبه های موجود در بنا، مسجد وقفی است و در وقف نامه تاریخ بنا ۱۳۲۳ یا ۱۳۳۳ است كه به سبب از بین رفتن كاشی در این نقطه، عدد ۲ یا ۳ دقیقاً معین نمی باشد.
كمتر از ۱۰ روز قبل، دلاور بزرگ نیا – مدیر اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران در نامه ای به شهردار منطقه یك تهران ثمین بودن این بنا و ممنوعیت هر گونه تخریب و نوسازی را اعلام و تاكید كرده است كه «این ملك بعنوان ملك واجد ارزش تلقی شده و ثبت بنا در لیست آثار ملی در دست انجام است. پس ممنوعیت تخریب و نوسازی بنا مورد تاكید و تصریح این اداره كل قرار دارد. با توجه به ضرورت توجه به درخواست اجتماعی نسبت به نگهداری و صیانت از این اثر، بعنوان حافظه تاریخی و یادمانی محله مربوطه و طبعاً شهر تهران و بازگشت نمایندگان اهالی محله مذكور به این این اداره كل و اعلام آمادگی آنها برای مرمت اثر، ضرورت صیانت از این بنا بیشتر خواهد بود و این اداره كل باز آمادگی خودرا برای هر گونه اقدام جهت مرمت و احیای اثر یاد شده، اعلام می دارد.»
نكته ی جالب برای ثبت ملی این اثر تاریخی آن جاست كه چهارم بهمن سال گذشته، این اثر با نام «مسجد صبحگاهی» (كوچه آلایی) در كمیته ثبت و حریم آثار ملی غیر منقول بررسی می شود، و با امضای ۱۳ نفر از ۲۰ نفر از اعضای شورای ثبت همچون محمد حسن طالبیان – معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی -، فرهاد نظری – مدیر كل وقت دفتر ثبت آثار تاریخی -، غلامرضا میثاقیان – مدیر كل وقت دفتر دفتر حفظ و احیای بناها، بافت ها و محوطه های تاریخی، روی صورتجلسه ی آن با دو رنگ متفاوت نوشته می شود، «اثر دارای ارزش ثبت در لیست آثار ملی است.» و «شانیت و ارزش اثر بررسی شود.»
اما پس از گذشت یك سال هنوز هیچ نشانی از اعلام شماره ثبتی این اثر تاریخی اعلام نشده است، با این وجود دوستداران میراث فرهنگی و مردم محله ی دربند هنوز نگرانِ تخریب این اثر تاریخی هستند.
*اسناد این خبر نزد ایسنا محفوظ است
