عصر توریسم: تنها نمونه از كارخانه های باقی مانده در همدان، با بی توجهی مالكانِ امروزی این كارخانه، در شرایطی به نابودی نزدیك می شود، كه مهمترین اسناد مربوط به فرش و نقشه خوانی های فرش های قدیمی در چند سال قبل در همین كارخانه به آتش كشیده شده اند.
به گزارش عصر توریسم به نقل از ایسنا، در سال ۱۲۹۰ شمسی، یك شركت انگلیسی با نام «O.C.M» توسط «سسیل ادواردز» وابسته به كمپانی شرق لندن، نخست در خانه ای در شهر همدان با هشت دستگاه دار قالی، كار قالی بافی را شروع می كند، كه عمده ترین فعالیت اش در شهرهای همدان، اراك و كرمان بود، وی در ۱۹۴۸ میلادی برای تالیف كتاب «قالی ایران» به همدان برمی گردد و متوجه می شود كه استاد كارش «كبری خانم» ۱۲ دستگاه دارقالی را اداره می كند، یعنی بزرگترین كارگاه قالی بافی در شهر همدان در سال ۱۳۱۴ شمسی، به دستور رضا شاه خلع ید می شود و شركت سهامی فرش ایران بجای آن شركت، تاسیس می شود. (۱)
از سوی دیگر سسیل ادواردز در كتاب قالی ایران، در همدان زندگی می كرده و یك تخته قالی به نام قالی الوند را طراحی ریزی می كند كه از بافت و طرح و رنگ ویژه ای برخوردار بوده است و او فعالیت خودرا در همدان برای بافت فرش ادامه می دهد.
امروز كارخانه شركت فرش در محله ی زندی های همدان، امروز تنها نمونه ی باقی مانده از كارخانه هایی است كه در طول بیشتر از ۱۰۰ سال قبل در همدان ساخته شدند، اما با از بین رفتن تدریجی كارخانه هایی مانند چرم سازی، برق و كبریت سازی؛ كارخانه شركت فرش، امروز تنها نمونه از كارخانه های باقی مانده در همدان است كه كمر همت برای از بین رفتن آن همچنان محكم است.
در نزدیكی برج تاریخی «قُربان»، در بلوار ۱۵ خرداد همدان، حدود ۹۰ سال قبل، شركت منطقه ای فرش همدان و كردستان كه در واقع اولین شركت فرش ایران محسوب می شده را می سازد، بنایی كه امروز به نام «ساختمان شركت سهامی فرش ایران»نامیده می شود، مكانی كه امروز در حال تبدیل شدن به مخروبه ای است تا مالكان اش با خیال راحت تر و سریع تر آنرا پایین بیاورند.
حسین زندی – فعال میراث فرهنگی همدان – در گفت و گو با ایسنا، با بیان این كه شركت فرش ۹۰ سال قبل در این نقطه از همدان راه اندازی می شود، می گوید: صنعت فرش بافی از دوره صفویه و اسماعیل شاهِ طهماسب در همدان فعال بوده و حتی این منطقه یكی از مراكز تجارت فرش محسوب می شده، به همین دلیل نیز بازارها و كاروانسراهای مختلفی برای این كار فعال بوده اند و تاجرها به صورت سنتی بوسیله تجارت كار خودرا انجام می داده اند.
او با بیان این این شركت فرش در اوائل دوره پهلوی اول به روش سنتی فعالیت داشته است، ادامه می دهد: به مرور “مستر سیمون” یك روش جدید برای بافندگی، ریسندگی، رنگرزی، پرداخت و صادر كردن فرش راه اندازی می كند، كه همه ی این اقدامات در همین مجموعه انجام می شد، مانند یك كارخانه مدرن. از طرف دیگر پس از انجام این نوع از اقدامات، شركت فرش كرمان و تهران نیز ایجاد می شود.
تصویرها از زینب رادمان فر
منبع: عصر توریسم
