یک مطالعه نشان میدهد که بخش هایی از کهکشان راه شیری بسیار قدیمی تر از آن چیزی است که تا حالا تصور می شد.
به گزارش عصر توریسم به نقل از ایسنا و به نقل از اسپیس، مطالعه جدیدی که بر پایه بررسی نوعی غیرعادی از ستاره ها انجام شده است، نشان میدهد که دیسک ضخیم کهکشان راه شیری، ۲ میلیارد سال از آن چیزی که اخترشناسان تا حالا تصور می کردند، قدیمی تر است و احتمالاً حدود ۸۰۰ میلیون سال بعد از انفجار بزرگ(مه بانگ) شکل گرفته است.
کهکشان میزبان ما را می توان به دو بخش عمده تقسیم کرد: یک دیسک یا قرص نازک که منظومه شمسی و اغلب چیزهایی را که ما بعنوان کهکشان راه شیری می شناسیم، در خود جای داده است و یک قرص ضخیم بسیار پراکنده تر، بزرگ تر و قدیمی تر که تا حد زیادی برای ما ناشناخته است.
برای بازسازی تاریخچه این دو بخش، گروهی از ستاره شناسان موسسه نجوم “ماکس پلانک” آلمان، جمعیتی از ستارگان کهکشان راه شیری را که بعنوان “زیرغول”(subgiant) شناخته می شوند، بررسی کردند.
زیرغول ها ستارگانی هستند که در دوره کوتاه(از نظر کیهانی) بین حیات ستاره ای منظم خود و مرحله غول سرخ که در آن بسیار فراتر از پوشش اصلی خود گسترش می یابند، شکار شده اند.
یک زیرغول، ستاره ای است که سوخت هیدروژنی آن در هسته تمام شده است و درحال تبدیل شدن به “ستاره غول” است و در نمودار “هرتسپرونگ-راسل” در حد فاصل رشته اصلی و ناحیه غول ها واقع شده است. بعد از آن که موجودی هیدروژنی درون هسته رو به کاهش گذاشت و موجودی هلیم در هسته فزونی گرفت، سوختن هیدروژن در لایه های بالای هسته شروع می شود و لایه های بالایی آغاز به انقباض می کنند. در این مرحله درخشندگی ستاره ثابت می ماند ولی دمای سطحی آن کاهش پیدا می کند. بعد از این مرحله است که به مرور زمان ستاره وارد مرحله غولی می شود.
همجوشی هسته ای در هسته این ستارگان بتازگی متوقف شده است، اما ستاره ها هنوز به غول های سرخ تبدیل نشده اند. از آنجا که مرحله زیرغول در زندگی یک ستاره تنها چند میلیون سال طول می کشد، اخترشناسان می توانند سن این ستارگان را با مقایسه ترکیب شیمیایی آنها با مدلهای کامپیوتری تکامل ستاره ها مشخص کنند.
دانشمندان در این مطالعه جدید با بهره گیری از داده های ماموریت “گایا” متعلق به آژانس فضایی اروپا(ESA) و تلسکوپ “LAMOST” واقع در چین، سن ۲۵۰ هزار غول فرعی را در کهکشان راه شیری تعیین کردند.
“گایا”(Gaia) یک تلسکوپ فضایی است که در سال ۲۰۱۳ توسط آژانس فضایی اروپا به راه افتاده است. این تلسکوپ فضایی برای اخترسنجی با دقت بی سابقه ای از موقعیت ها، فاصله ها و حرکت ها طراحی شده است. هدف از ماموریت این رصدخانه فضایی، ایجاد یک لیست سه بعدی از حدود یک میلیارد اجرام سماوی، عمدتا ستارگان، با روشنایی بیش از ۲۰ قدر است. اهداف “گایا” نزدیک به یک درصد از جمعیت ستارگان کهکشان راه شیری را در بر می گیرد.
انتظار می رود “گایا” علاوه بر ستارگان تا ده ها هزار سیاره فراخورشیدی هم اندازه مشتری را فراتر از منظومه شمسی و همین طور ۵۰۰ هزار اختروش و ده ها هزار سیارک جدید و دنباله دار در منظومه شمسی را شناسایی کند. این فضاپیما هر یک از ستارگان هدف را در حدود ۷۰ بار طی یک دوره پنج ساله بمنظور یافتن موقعیت، فاصله و جابجایی دقیق هر یک از هدف ها رصد و دنبال می کند.
داده های این مطالعه جدید نشان داده که بیشتر شکل گیری ستاره ها در تاریخ راه شیری در دو موج مجزا اتفاق افتاده است. نخستین موج که با دیسک ضخیم مرتبط می باشد، تنها ۸۰۰ میلیون سال بعد از انفجار بزرگ، یعنی حدود ۱۳ میلیارد سال پیش شروع شده است، اما دو میلیارد سال بعد، هنگامی که کهکشان راه شیری درحال شکل گیری با کهکشانی دیگر به نام “گایا-سوسیس-انسلادوس”(Gaia-Sausage-Enceladus) برخورد کرد، شتاب گرفت.
این برخورد ممکنست دیسک ضخیم و همین طور هاله ستاره ای را که کل کهکشان راه شیری را با ستارگان احاطه کرده است، پر کرده باشد. با این وجود، پنج تا شش میلیارد سال دیگر طول کشیده تا قرص نازک کهکشان راه شیری در موج بزرگ بعدیِ تشکیل ستاره که شامل خورشید نیز می شود، ظاهر شود.
“مائوشنگ شیانگ” ستاره شناس موسسه نجوم “ماکس پلانک” و یکی از نویسندگان اصلی این مطالعه در اطلاعیه ای که توسط آژانس فضایی اروپا انتشار یافت، اظهار داشت: از زمان کشف برخورد باستانی “گایا-سوسیس-انسلادوس” در سال ۲۰۱۸، اخترشناسان مشکوک بودند که کهکشان راه شیری قبلاً آنجا بوده است، اما ما تصویر واضحی از شکل ظاهری کهکشان راه شیری نداشتیم.
این مطالعه در مجله “نیچر”(Nature) انتشار یافته است.
دستهها: توریسم