عصر توریسم: در حالی تخریب بافت فرسوده و تاریخی شهر شاهرود توسط شهرداری و شورای شهر در دستور كار قرار گرفته كه هیچ برنامه ای برای احیاء، مرمت و گردشگری و استفاده از این بناها وجود ندارد.
خبرگزاری مهر – گروه استان ها؛ محمد حسین عابدی: ماهی نیست که رسانه ها خبر از تخریب یک بنای تاریخی در بافت قدیمی شهر شاهرود را ندهند. از تکیه که روزگاری محل تجمع عزاداران حسینی بود و کاشی کاری هایش دل ربایی می کرد تا تخریب خانه های قدیمی که بعضاً قدمتشان به یک و نیم قرن می رسد که همگی بجای مرمت و ایمن سازی، به تخریب سپرده می شوند. آیا اگر این بافت باارزش تاریخی از ابتدا رسیدگی می شد به چنین وضعیتی می رسید تا در معرض تخریب قرار گیرد؟
این در حالی است که شاهرود دارای بافت تاریخی خوبی است که احیای آن می تواند به بهترین شکل انجام شده و در کنار جذب سرمایه گذاران، گردشگری را نیز رونق دهد و همین طور به شناساندن ظرفیت های تاریخی و فرهنگی شهرستان شاهرود نیز کمک نماید. شهرستانی که از آن بعنوان شخره یا شاخره در اوستا نیز نام برده شده و یکی از ۱۶ ایالت ایران در آن دوران بوده است.
بافت تاریخی باارزش است
سوال اصلی اینجا است که مگر می شود شهری با این قدمت دارای بافت تاریخی باارزش نباشد؟ مگر این بافت باارزش تاریخی که به عقیده برخی کارشناسان ۱۱ درصد کل شهر را فراگرفته، نمی تواند سالانه ده ها و صدها توریست را به خود جذب کند؟
کلید ماجرا آنجا است که در یکی از رسانه های نزدیک به شهرداری شاهرود عنوان می شود «بافت تاریخی و بافت فرسوده متفاوت است» و تخریب بناهای تاریخی شهر شاهرود به مثابه حرکت رو به جلو در امتداد توسعه شهری عنوان می شود این نشان از نگرش شهرداری شاهرود نسبت به فضاهای تاریخی می دهد که می توان با ایمن سازی شأن میلیاردها تومان از راه گردشگری به خصوص در پساکرونا درآمد داشت.
هنوز مردم درد تخریب تکیه تاریخی شریعت در شاهرود را از یاد نبرده بودند که یکباره بافت فرسوده شهری در باغ زندان تخریب شد موضوعی که انتقادات زیادی را از مدیریت شهری به دنبال داشت، مردم نگران هستند که بافت قدیمی شهر یکی بعد از دیگری بجای مرمت نابود شوند. برای اینکه تخریب کم هزینه تر ین راه است. این ماجرا البته به یک شهرداری و یک دوره شورای شهر نیز باز نمی گردد بلکه از ده ها سال است که در توسعه شهری شاهرود، انسان محوری جایگاهی ندارد و هرچه توسعه و طرح و اقدام در شهر صورت می گیرد بر پایه تسهیل خودرو ها است و نه زندگی انسان ها. این نگاه دور از شهر انسان محور موجب می شود تا مردم وقتی به درون شهر می روند احساس خستگی کنند. موضوعی که در دیگر کشورهای دنیا برعکس است یعنی مردم از خانه بیرون می آیند تا خستگی خودشان را بزدایند.
تخریب در محله باغ زندان
شهردار شاهرود در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره تخریب بناهای تاریخی و مشخصاً آخرین نمونه آن یعنی تخریب یک خانه کاه گلی سنتی در باغ زندان، می گوید: این مکان با توجه به شکایت اهالی محلی در خصوص عدم ایمنی ساختمان مذکور و خطر ریزش به سمت شارع و تبدیل شدن به پاتوق افراد بزهکار مورد تخریب قرار گرفته است.
علی رضا حاجی محمد علی با اعلان اینکه تخریب این بنا با طی تمام مراحل قانونی و با رضایت مالک بوده است، اشاره کرد: تامین استواری بناهای فرسوده بر عهده مالکان است و نه شهرداری؛ شهرداری در مقام نظارت بر ایمنی بنا و رعایت حقوق شهروندان مبادرت به صدور اخطار به مالکان و انجام اقدامات قانونی بعدی می کند.
شهردار شاهرود همین طور مدتی پیش در صحن علنی شورا با اشاره به اینکه خیابان شهید صدوقی بیان کننده هویت تجاری شاهرود در سالیان متمادی است و بنا بر این احیای این بافت با بهترین مصالح در اولویت قرار دارد، گفت بود بازار قلب شهر است و استفاده از مصالح مرغوب و با کیفیت در سنگفرش و انجام جداره سازی و کف سازی های لازم باتوجه به لطمه پذیری بافت ضروری می باشد.
علیرضا حاجی محمد علی با اعلان اینکه تکمیل و اتمام پروژه های عمرانی در دوره های پیش از اولویت های مدیریت شهری است، اضافه کرد: تکمیل این پروژه ها در امتداد منفعت عمومی و شهروندان است و تأثیر بسزایی در توسعه شهری دارد.
این در حالی است که هنوز یک ماه از این سخنان نگذشته یک بافت قدیمی دیگر شهر مورد تخریب قرار گرفت بافتی که دلیل تخریب آن ایمن سازی برای مردم و جلوگیری از بزه کاری عنوان می شود بماند که بافت تاریخی باارزش شهری همیشه در شهر شاهرود به سبب عدم توسعه انسان محور، به مثابه زباله دان و یا محل تجمع معتادان نامیده می شود مانند آنچه در روبروی پارک شهدای محراب و در ابتدای محله موسوم به بید آباد شاهد آن بودیم که سه سال پیش تخریب شد.
بافت احیا شده است
سرپرست سیما و منظر شهرداری شاهرود اما با اعلان اینکه تپه باغ زندان بدون لطمه به بافت تاریخی احیا می شود، اظهار داشت: تنها، مسیرهای مارپیچ معنای ارگانیک نداشته، بلکه استفاده از طراحی مارپیچ گرفتار تخریب های بیشتری می شود، در همین راستا تصمیمات لازم برای اجرای کوتاه ترین مسیر برای عبور و مرور سنین مختلف اتخاذ شده است.
مسعود عشقوی با اعلان اینکه عملیات اجرائی تپه باغ زندان برای تقویت و توسعه فضاهای عمومی و تفرجگاهی، تمرکززدایی و کاستن فشار جمعیت از مناطق شلوغ است، اضافه کرد: این تصمیم کمترین دخالت مصنوعی در محیط طبیعی را به همراه خواهد داشت پس ایجاد راه روهای مناسب در قسمت یال کوه جهت عبور و مرور افراد بمنظور دسترسی به چند محل استراحت و نشیمن گاه را در این پروژه در دستورکار خود قرار داده ایم.
وی ضمن بیان این مطلب که شهرداری شاهرود نسبت به راه اندازی دو رمپ دسترسی ماشین آلات ایمنی برای دیوارکشی ها و دسترسی های حداقلی، حمل مصالح ساختمانی و دسترسی اضطراری به بالای کوه در امتداد رعایت موارد ایمنی اقدام نموده است، اظهار داشت: تصویر سه بعدی انتشار یافته از یک قسمت یال کوه بوده و نور پردازی، کاشت درختچه های مناسب با اقلیم محیط و امکانات مناسب رفاهی در باقی مانده مسیرها به صورت حداقلی در نظر گرفته شده است.
شهرداری شاهرود همین طور درباره تخریب بافت فرسوده اعلام می کند «شهرداری شاهرود هیچ دخل و تصرفی در قسمت دیگر تپه که در آن آثار تاریخی گذشتگان موجود است نداشته و عملیات اجرائی این پروژه تنها در قسمت شرقی کوه در حال انجام می باشد و هیچ جای نگرانی برای دغدغه مندان و دوست داران فرهنگی و تاریخی وجود ندارد».
بافت شهری نیازمند توجه
شاهرود دارای هشت حمام درون شهر و بیش از ده ها خانه تاریخی دارد که بسیاری آنها رها شده هستند این خانه ها در چهار بافت شهری دیده می شوند، نخست مرکز شهر حومه بازار و خیابان موسوم به تهران، دوم به صورت پراکنده در حوالی فردوسی و ۱۷ شهریور، سوم در محله قدیمی باغ زندان و چهارم در بید آباد که بسیار دیدنی هستند و می توان آنها را در زمره بهترین مکان های گردشگری شهری شاهرود نام برد.
امروز اما وقتی به این فضاها قدم گذاشته می شود از هر سه خانه حداقل یکی خراب شده است و مابقی نیز رها شده اند تا به مرور توسط شهرداری به بهانه خطرناک بودن، تخریب شوند. این تمام ماجرایی است که در این پنج سال اخیر در مدیریت شهری شاهرود گذشته است.
یافتن کسی که موافق تخریب بافت باارزش شهری برای مصاحبه باشد دشوار است اما مخالفان فراوان هستند یکی از این مخالفان که از درون مجموعه همکار شهرداری است اما نمی خواهد نامش فاش شود به خبرنگار مهر، می گوید: تصمیم گیری برای تخریب یک بنا در شاهرود ظرف ۲۰ دقیقه گرفته می شود و تنها کافی است که شهرداری و شورای شهر ۱۰ دقیقه با هم از بنا بازدید کنند ۱۰ دقیقه هم با هم شور و مشورت کنند یکباره تکلیف یک خانه ۱۵۰ ساله روشن می شود مانند آنچه در کوچه بانک صادرات مرکزی، تکیه بافت قدیمی شهر در خیابان مزار، باغ زندان و … شاهد بودیم.
توسعه انسان محور نبوده است
توسعه شهری بر حسب ماشین ها و نه انسان، دیگر عاملی است که موجب تخریب بافت قدیمی شهر می شود این نوع نگاه حاکم بر مدیریت شهری شاهرود سبب می شود تا چند میلیارد تومان برای یک پل روگذر در منطقه جنوب شهر هزینه شود اما ۴۰ میلیون تومان برای ایمن سازی یک بستر قدیمی باارزش هزینه نشود.
محمد رضا مجاهدی مدرس دانشگاه در این زمینه معتقد است: تاریخ و طبیعت یک شهر میراثی باارزش هستند که نباید آنها را در مقابل توسعه قرار داد، تجربیات ارزشمندی در سطح جهان وجود دارد که نشان میدهد می توان با اصلاح نگرش، طرح های توسعه شهری و اقتصادی را با نگاهی پایدار دنبال کرد.
مجاهدی می گوید: غرب در نیمه اول قرن بیستم توسعه مهندسی محور و مبتنی بر ساخت و ساز صرف را تجربه نمود و هیجان زدگی تکنولوژی محوری را پشت سر گذاشته است اما در خیلی از شهرهای ایران شهرداران که عمدتاً تحصیلات رشته عمران دارند و نه معماری و شهرسازی با تاکید بر پیش زمینه های تحصیلی شأن به دنبال ساختن هر چه بیشتر سازه ها در شهرها هستند و هنوز مانند مهندسان ترافیک دهه ۶۰ میلادی اصرار دارند تا حمل و نقل شهری را با تاکید بر زیرساخت های خودروی شخصی، توسعه دهند.
وی می گوید: در صورتیکه بیش از نیم قرن است که لطمه های جدی این نوع نگرش به کیفیت زندگی شهری اثبات شده است و شهرهای دنیا یکی بعد از دیگری به دنبال کاهش نقش و سهم خودرو های شخصی در جابه جایی شهری هستند.
تخریب بجای احیاء
در حالی شهرداری شاهرود کمر به تخریب بافت تاریخی شهر بسته که دولت طرح بازیابی بافت مرکزی و تاریخی شهرها را در دست اجرا دارد و به کسانی که این محدوده بافتی را احیا کنند تسهیلات نیز پرداخت می کند. منوچهر فخری معاون عمرانی استاندار سمنان در این زمینه می گوید: کوتاهی در جذب اعتبار خصوصاً در بحث ستاد بازآفرینی شهری قابل قبول نبوده و با افراد خاطی بطور جد و قاطع برخورد خواهد شد.
فخری با اعلان اینکه اعتبارات ویژه ستاد بازآفرینی شهری ظرفیت بسیار مطلوبی است که باید در امتداد احیا بافت فرسوده و ارتقا سطح کیفیت ارائه خدمات در مناطق کم برخوردار شهرها به کار گرفته شود، اظهار داشت: پیگیری شهرداری ها بمنظور جذب حداکثری این اعتبارات مورد تاکید است.
وی می افزاید: متأسفانه چرخه انجام کار درباب جذب اعتبارات بازآفرینی شهری معیوب است و به سبب برخی موارد غیر ضرور گرفتار پیچیدگی و بروکراسی اداری شده است که نیاز است تا در امتداد استفاده هرچه بهتر از این ظرفیت، این چرخه مورد اصلاح و بازبینی قرار گیرد.
این اظهار نظرها نشان میدهد که احیای بافت فرسوده مورد تاکید مسئولان ارشد استانی قرار دارد تا بتوانند در زمینه ارتقای اقتصادی شهرها بوسیله گردشگری و اسکان در بافت قدیمی شهرها درآمدزایی کنند. به هر روی بنظر می رسد تا زمانی که توسعه شهری شاهرود بر حسب خودرو ها باشد نه انسان ها باید هم شاهد چنین مواردی باشیم. بافت قدیمی که از عدم رسیدگی به بافت فرسوده بدل می شود و چاره ای جز تخریب آن نیست و باید انتظار کشید و دید چه زمان محله بید آباد و سایر بناها از دم تیغ لودرها می گذرد.
منبع: asretourism.ir
