عصر توریسم: ساعت کاخ گلستان که هدیه ملکه انگلیس به ناصرالدین شاه قاجار بود، بعد از سال ها خاموشی باردیگر به کار افتاد و صدای ناقوس آن بامداد امروز در تهران پیچید.
به گزارش عصر توریسم به نقل از ایسنا، این ساعت که بگفته تعمیرکار آن، قدمتش به بالای ۱۵۰ سال می رسد، روی برج شمس العماره در کاخ گلستان نصب شده است. ساعت پیشکش ملکه ویکتوریا به ناصرالدین شاه بود که روی بلندقامت ترین عمارت تهران نصب گردید. اما صدای بلند ناقوس آن برای دربار و اهالی محدوده ارگ سلطنتی آزاردهنده بود، خواستند صدای ساعت را کم کنند، ولی کلا آنرا از کار انداختند.
اوایل دهه ۹۰ سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، محمد ساعتچی ـ ساعتکار قدیمی شهر ـ را خبر کرد تا به یک قرن سکوت ساعت پیشکشی اختتام دهد. سرانجام ظهر روز ۲۲ بهمن ماه سال ۱۳۹۱ عقربه های ساعت شمس العماره به حرکت درآمد. گفته می شد هزینه تعمیر و نگهداری این ساعت ماهانه ۵۰۰ هزار تومان بود که هزینه بالای آن، کوک ساعت را بعد از ۱۰ ماه، باردیگر از کار انداخت. هرچند مسؤولان کاخ آن زمان گفتند کوک ساعت چون از حالت دستی خارج و مکانیکی شده دوام نیاورده است.
سال ۹۷ باردیگر تعمیرکار ساعت را خبر کردند و با او تفاهم نامه ای بستند تا هم کل ساعات کاخ گلستان را کار بیندازد، هم هر ۱۵ روز یک دفعه ساعت شمس العماره را کنترل کند تا بار دیگر متوقف نشود. از مدیر وقت کاخ نقل شده که هزینه نگهداری و کوک این ساعت ماهانه حدودا ۱۵ میلیون تومان می شد. از به کار افتادن باردیگر ساعت در آن روزها خبری نشد تا این که بامداد امروز، دوشنبه ۲۳ فروردین ماه سال ۱۴۰۰، ناقوس ساعت شمس العماره به صدا درآمد.
تعمیرکاران این ساعت می گویند ۱۸ ماه برای به کار انداختن عقربه ها و ناقوس آن زمان گذاشته اند.
ناقوس این ساعت تاریخی بعد از سال ها خاموشی، با حضور شهردار منطقه ۱۲ به صدا درآمد، چون این دفعه هزینه تعمیر و کوک آنرا شهرداری این منطقه پرداخت کرده است. علی محمد سعادتی به ایسنا اظهار داشت: کاخ گلستان تنها اثر جهانی شهر تهران است که همه ما در هر نهاد و دستگاهی موظفیم از آن حفاظت نماییم.
او علت به حرکت درآوردن این ساعت را بازگشایی باردیگر «باب عالی» ـ درِ شرقی کاخ گلستان ـ دانست و اضافه کرد: بازگشایی این درِ کاخ گلستان دغدغه طولانی مدت ما بود، بدین سبب با مدیریت این مجموعه تاریخی و فرهنگی صحبت کردیم و مجوزهای لازم را برای مرمت و بازگشایی آن گرفتیم. راه اندازی ساعت ملکه ویکتوریا هم قسمتی از پروژه باب عالی است. این ساعت از سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۸۹ از کار افتاده بود که بعد از این دوره تعمیر شد، ولی باردیگر از مدار خارج شد تا امسال که باردیگر صدای آن شنیده می شود و خاطره تهران قدیم را تداعی می کند. مقرر است کارشناسانی به این منظور آموزش داده شوند تا دیگر شاهد خاموشی ساعت شمس العماره نباشیم.
آفرین امامی ـ مدیر مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان ـ نیز در مراسم به صدا درآوردن ناقوس ساعت شمس العماره به ایسنا اظهار داشت: به کار انداختن ساعت شمس العماره پیش نیاز بازگشایی «باب عالی» بود که موضوع با شهرداری منطقه ۱۲ مطرح و با استقبال و حمایت آنها نیز مواجه گردید. هدف مجموعه جهانی کاخ گلستان این است که ساعت بصورت متوالی کار کند و صدای ناقوس آن در منطقه شنیده شود. اجازه نمی دهیم بار دیگر ساعت ساکت شود.
او در جریان بازدید شهردار منطقه ۱۲ با اشاره به پیشنهاد راه اندازی موزه ساعت در شمس العماره و موافقت اداره کل موزه ها، اضافه کرد: با وجود حدود ۴۰۰ ساعت تاریخی در کاخ گلستان که بیشتر آنها پیشکش شده به ناصرالدین شاه است، می توان این عمارت را به موزه ساعت یا زمان تبدیل کرد. مقرر است طرح محتوایی آن آماده شود تا مصوبه را دریافت کند.
ساعت شمس العماره نخستین ساعت عمومی تهران است
همچنین جبار آوج ـ معاون فنی مجموعه جهانی کاخ گلستان ـ درباره مرمت این ساعت تاریخی به ایسنا توضیح داد: ساعت به دو شیوه می توانست مرمت شود؛ یکی این که سیستم داخلی آن به الکترونیکی تبدیل گردد، یعنی با برق کار کند و یا از باطری استفاده گردد. روش دیگر این بود به سیستم قبلی بماند و دستی کوک شود. با مشورت هایی که گرفتیم قرار شد آنرا به روش مکانیکی مرمت نماییم.
او اضافه کرد: این ساعت در زمان خودش هر روز کوک می شد، اما با تغییری که داده شد هر چهار روز به کوک نیاز داشت، بدین سبب باید یک نفر بطور مداوم حضور می داشت و آنرا کوک می کرد و چون سیستم ساعت مکانیکی بود باید هر ۱۵ روز روغن کاری و سر هر ماه گریس کاری می شد. برای همین باید قرارداد نگهداری می بستیم. این اتفاقات در اوایل دهه ۹۰ برای ثبت جهانی کاخ گلستان انجام شد.
آوج اظهار داشت: آن زمان منابع مالی برای حضور ثابت و مداوم فردی که ساعت را کوک و نگهداری کند، پیش بینی نشد و ردیف بودجه ای نداشت و الان هم به همت شهرداری ساعت تعمیر شده است. سالیانه حداقل ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان برای نگهداری این ساعت نیاز است.
او اضافه کرد: راه اندازی و نگهداری این ساعت توسط آقا جمشید غیب زاده، شاگرد محمد ساعتچی طی قراردادی که با شهرداری دارد، انجام می شود. اگر شهرداری منابع مالی این ساعت را تامین نکند، ممکنست باردیگر این ساعت تاریخی از کار بیافتد.
معاون فنی مجموعه جهانی کاخ گلستان درباره ضرورت راه اندازی این ساعت تاریخی اظهار نمود: تهران قدیم نشانه های خاص خودرا دارد که در خیلی از اذهان و خاطرات مردم این عناصر وجود دارد، اگر این خصوصیات از شهر تهران گرفته شود، تهران هویت گذشته خودرا از دست می دهد. مثلا شمس العماره در شعر و ادبیات و ضرب المثل های ما و در تهران قدیم وجود دارد. همین شمس العماره از جزئیاتی تشکیل شده که اگر این عناصر را از آن بگیریم، شیر بی یار و دم می شود.
آوج اضافه کرد: ساعت شمس العماره نخستین ساعت عمومی شهر تهران بود. پس نمی توانیم به آسانی از آن بگذریم. اگر شرایط طوری است که این ساعت عملکرد دقیق خودرا انجام نمی دهد اشتباه است. اگر کاشی بیافتد یا گچ بری بریزد نباید آنرا مرمت کرد؟ ساعت هم یکی از آن عناصر است که نباید بسادگی از کنار آن بگذریم.
منبع: asretourism.ir
