به گزارش عصر توریسم اصفهان نگهداری از طبیعت و محیط زیست، مهم ترین اصل زندگی ایرانی ها باستان بوده و هر زمان، به بهانه شکرگزاری به درگاه خدا، آیین های شادمانی برپا می کردند. عید نوروز در آغاز بهار، جشن تیرگان در تابستان، جشن مهرگان در پاییز و جشن یلدا هم در استقبال از زمستان جشن های چهارگانه ای بود که در هر فصل برگزار می شد که برخی از آنها در لیست میراث معنوی ایران و یونسکو به ثبت رسیده است.
اما علاوه بر جشن های چهارگانه، هر ماه هم جشن مخصوص خودش را داشت. در تقویم ایران باستان هر روز برای خود یک نام داشت و زمانی که یک روز و یک ماه هم زمان می شد، جشن ماهانه در آن روز برپا می کردند و ماه سرد و پربرف اسفند هم بی نصیب از این شادی نبود چونکه که بر این باور بودند که اسفند یعنی پاک و مقدس و نام فرشته ای است که زمین را سرسبز و پاک نگه می دارد.
اسفند یا اسپند، در متون پهلوی به معنای برکت بخشنده آمده است. دوازدهمین ماه سال و پنجمین روز از هرماه شمسی است که نگهبان آن، «سفندارمذ» است و شش جشن مخصوص به خود داشته است.
جشن سپندارمذگان، آیین نکوداشت بانوان ایرانی است. «سپندارمذ» به مفهوم فروتنی و پاکی است و پنجمین روز ماه اسفند، زمان برگزاری جشن سپندارمزگان یا اسفندگان بوده است. در این جشن الهه نگهبان بانوان پارسا و نیکخواه ستایش می شد. در این جشن مردان برای بانوان خود هدیه آورده و آنان را گرامی می داشتند. محبت و عشق مفاهیم اصلی این جشن بود.
جشن نوروز رودها و آب های روان در ۱۳ اسفند برگزار می شد. در این روز بود که ایرانی ها به لایروبی و پاکسازی رودخانه ها، قنات ها و چشمه ها می پرداختند و در انتهای کار، عطر و گلاب بر آب و مسیر آن می پاشیدند که میتوان گفت نمایانگر توجه اقوام ایرانی به پاکیزگی و حفظ محیط زیست است.
چهاردهمین روز و به قولی بیستمین روز اسفند، روز برگزاری جشن گلدان یا درختکاری است. در این روز به استقبال از عید نوروز و بهار، گل و گیاهان را در گلدان می کاشتند تا در زمان تحویل سال، سبزی سفره هفت سین باشد در حالیکه امروزه، سبزه های نوروزی در روز سیزدهم تلف شده و هزینه مالی آن سبب خسارت به مردم و زباله آن هم طبیعت را آلوده می کند.
روز نوزدهم ماه های ایران باستان در تقویم اوستایی روز فروردین نام دارد ازاین رو ۱۹ اسفند جشن فروردگان است. این جشن برای بزرگداشت درگذشتگان بوده و مردم بر سر مزار رفتگان خود می رفتند و بر این باور بودند که ارواح درگذشتگان آنها می توانند در این شادی با آنها سهیم شود.
مردم، آرامگاه درگذشتگان را با آب و گلاب می شستند و گل و گیاه بر سر مزار آنها می گذاشتند هرچند که هنوز هم ایرانی ها در آستانه سال نو یا بعد از تحویل سال به آرامستان ها می روند و بدین سان شروع سال جدید را با عزیزان درگذشته خود جشن می گیرند.
۲۳ اسفند جشن آخر فصل زمستان است. این روز در ایران باستان آخر سال بوده است و مردم روی پشت بام ها آتش بر می افروختند چونکه اعتقاد داشتند که از ۲۵ اسفند تا آخر سال، شب و روز برابر بود و انسان در این پنج روز آفریده شده است. این جشن پنج روز و به قولی ۱۰ روز ادامه داشته است. برخی هم ۲۹ اسفند را جشن آخر فصل زمستان می دانند.
چارشنبه سوری یا چهارشنبه سوری، یکی دیگر از جشن های ایران بوده است که در این جشن مردم به استقبال بهار می روند. چارشنبه سوری، مراسم آتش افروزی و جشن و سرور در چارشنبه آخر سال است. آتش برای ایرانی ها باستان، مقدس و همپایه فرزند اهورامزدا محسوب می شد و ازاین رو قبل از جشن نوروز در سیصد و شصتمین روز سال آتش بر می افروختند.
از رسوم چهارشنبه سوری، نیایش، سر زدن به بزرگ ترها، پخت آش نذری، پختن حلوا و روشن کردن آتش بر بام خانه ها برای طلب گرما و نور بوده که امروزه جای خویش را به آدابی دیگر داده است.
نکته اساسی در برگزاری جشن های ایرانی، ارتباط آن با پدیده های طبیعی است. این مراسم، بر پایه احترام و پاسداشت طبیعت و حفظ محیط زیست بوده است و هیچ وقت بهانه ای برای اذیت گیاهان و حیوانات نبوده است.
منبع:
محمدجعفر، یاحقی؛ (۱۳۸۶) فرهنگ اساطیر؛ فرهنگ معاصر.
منبع: asretourism.ir
