عصر توریسم: خانه امام جمعه خویی در محله ناصرخسرو به سبب تزئینات سنگینی كه در آن به كار رفته، بعنوان پركارترین و نفیس ترین خانه تاریخی باقی مانده از دوره قاجار شناخته می شود.
دریافت 50 MB
گروه فرهنگ؛ خانه آقاخان نوری در محله ناصرخسرو تهران بیشتر به خانه امام جمعه معروف است خانه ای که به سبب تزئینات پرکارش در بین کارشناسان و دوستداران میراث فرهنگی بعنوان یکی از نفیس ترین خانه ها شناخته می شود.
این خانه یکی از خانه های آقاخان نوری صدراعظم دوره ناصرالدین شاه بوده که با چهره خوشایندی در تاریخ ایران معروف نیست چونکه مشارکت در قتل امیرکبیر و برخی بدخواهی ها، او را به یک چهره منفی در تاریخ تبدیل نموده اما خانه ای که از وی در محله ناصرخسرو تهران باقی مانده به سبب اینکه یکی از نفیس ترین خانه ها در زمان خودش است، مانند نگینی در تهران می درخشد و حفظ و صیانت از آن بر همگان واجب است.
این بنا که در نقشه های قدیمی تهران نیز آمده در واقع ۵ بنا بوده اما به مرور زمان چهار بنای آن از بین رفته و فقط بخش بیرونی و دفتر کار آقاخان باقی مانده است. همین خاصیت آنرا شاخص می کند چون کمتر بنایی است که معماری ایران و اروپایی را با هم داشته باشد.
سالن حوض خانه بخش دیگری از این بناست که از همان ابتدا نیز ظاهری ساده داشته و برای دیدارهای عمومی مردم و عوام استفاده می شد. در این بخش تعدادی ارسی وجود دارد که متعلق به این بنا نیست بلکه مرحوم شیرازی (مرمتگر) آنها را از ساختمانهای در حال تخریب به این مکان انتقال داده است. برخی قسمت های آن لطمه دیده که مرمت خواهد شد.
این بنا از بخش شمالی به خیابان سعدی راه داشته ولی هم اکنون مسدود و بجای آن دیوار پنجره قرار داده شده است. از زیر گربه رو نیز راه دسترسی به املاک اطراف داشته تا اگر اتفاقی افتاد اهالی منزل بتوانند خانه را ترک کنند.
تالار آئینه نیز تالاری برای دیدار با خواص بوده است آقاخان هر زمان می خواسته با افراد خاص دیداری داشته باشد، آنها را به این تالار که دارای تزئینات نفیسی مانند نقاشی و آئینه کاری است دعوت می کرد. برای ورود به اینجا یک بخش مانند پاگرد کار شده تا افراد به آسانی وارد نشوند و کمی مکث کنند. سمت چپ سالن احتمالاً محل نشستن میرزانویس بوده چون مکان کوچکی است که امکان اسکان نداشته است.
این سالن چهار در دارد که به غلام گردش ها دسترسی دارند. غلام گردش ها جایی بودند که به وجود آمد برای آنکه غلامان و کارگران از جلوی میهمان ها عبور نکنند و تردد آنها بیرون از تالار باشد.
این تالار ۲۰۰ سال پیش جز پرکارترین تالارها دریک خانه تاریخی بوده است آئینه ها الماسی کار شده اند. نقاشی های روی دیوار و نقاشی روی آئینه و ارسی بسیار فاخر است. حتی نقاشی هایی نیز از دوره صفوی دارد که نمونه آن بیشتر در عمارت های اصفهان دیده شده است.
دخل و تصرف هایی نیز در این بنا شده مانند اینکه احتمالاً بجای بعضی از تصاویر زنان، آئینه کار شده است چون قسمتی از تزئینات این خانه مربوط به نقاشی ها زنان نیمه برهنه است که برای اغوا کردن میهمان در این بنا به کار رفته است.
استفاده از این تصاویر در خانه های این دوره مرسوم نبوده همین طور این نقاشی ها از تکنیک چاپ گراور بهره برده اند. احتمالاً این خانه جزو تنها خانه هایی بوده که گراور در آن استفاده شده است.
نقاشی هایی نیز روی دیوارهای پایینی تالار کشیده شده که مرمتگر روی آن ۷ سال کار کرده است. خطوطی روی این تصاویر در اثر زمان ایجادشده که مرمتگر همان ها را نگه داشته است این یک نوع مرمت شمرده می شود اما بعضی از افراد تصور می کنند اینجا هنوز مرمت نشده است.
ارسی ۹ لنگه این خانه به سبب بزرگ بودنش خاص است. در سازه های امروزی ساخت چنین چیزی شاید کار ساده ای به نظر برسد اما در ۲۰۰ سال پیش بسیار مشکل بوده ولی معمار در آن زمان توانسته به خوبی از عهده آن برآید.
پشت این ارسی و در کنار تالار آئینه، تالار نقاشی نیز وجود دارد که در آن تعداد زیادی نقاشی از زنان کار شده است. همین طور در این بنا گویا از مبلمان استفاده می کردند تا پشتی. چون نقاشی های دیواری در بنا کم نیست.
در دهه ۳۰ این بنا کاربری مدرسه داشته است. قسمتی از سقف تالار در سال ۴۹ ریخته و همان دوره نیز مرمت خوبی شده است. در دهه ۷۰ نیز این سازه تقویت و دو سقف آجری و آهنی روی آن به وجود آمد که به حفاظت از آن کمک کرده است. سمت راست این تالار دری وجود دارد که به اندرونی تخریب شده خانه، راه داشته است.
وراث آقاخان نوری در دوران مشروطه این خانه را به حاج میرزا یحیی امام جمعه خویی از مجتهدین شیعه دوران مشروطیت فروختند و از آنجائیکه تا مدتها امام جمعه خویی در آن ساکن بوده، این خانه تا کنون به نام خانه امام جمعه معروف است.
وراث میرزا یحیی در دهه ۳۰ این بنا را به آموزش و پرورش اهدا کردند بخش های بیرونی این بنا در دهه ۳۰ یک دفعه هم در دهه ۶۰ تخریب شد و بجای آن ساختمان مدرسه ساختند. حالا این ساختمان ها متروکه شده و حضورشان برای این بنا خطرناک هستند.
از وسایل خانه چیزی باقی نمانده است اما سازه موذنه هنوز در خانه است این سازه چوبی بزرگ، متعلق به دوره ناصرالدین شاه بوده و در مساجد کاربرد داشته و مؤذن زیر آن می رفته و اذان می گفته. این سازه که احتمالاً از مسجد شاه به این خانه آورده شده، در آینده مرمت خواهد شد.
این بنای تاریخی که مالک آن وزارت میراث فرهنگی است، حالا در اختیار بخش خصوصی است تا بعد از مرمت به مرکز فرهنگی و پذیرایی تغییر کاربری داده شود.
منبع: عصر توریسم
