عصر توریسم: همدان بعد از سال ها کش وقوس برای ثبت جهانی تپه باستانی «هگمتانه» اخیرا مفهوم جدیدی به نام ثبت «منظر تاریخی» مطرح شده که بگفته متولیان امر در کشور رقیب ندارد و برای یونسکو جذابیت خاصی شمرده می شود.
منظور از مفهوم تازه متولد شده «منظر تاریخی» ترکیب سایت باستانی تپه هگمتانه، بافت تاریخی شهر و بازار قدیمی همدان است که ظرفیت فوق العاده ای بشمار می رود و ثبت آن گام بزرگی است در شناساندن این مجموعه بی نظیر به جهانیان.
بااینکه در سفرهای اخیر مسئولان کشوری به همدان برای پیگیری این پرونده خبری از رسانه ها نبود اما شنیده ها حاکی از آنست این پرونده اهمیت خاصی برای وزارت میراث فرهنگی دارد و مسئولان استانی نیز در این راه با آنها هم گام شده اند.
تیرماه سال جاری بود که معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان اینکه بجای هگمتانه، منظر تاریخی همدان را جهانی نماییم، اظهار داشت: اگر مسئولان استان همدان همراهی کنند، می توانیم ثبت جهانی هگمتانه را در ابعاد وسیع تری انجام دهیم، یعنی می توانیم برنامه ریزی ها برای ثبت جهانی محوطه هگمتانه را به ثبت جهانی منظر فرهنگی همدان بسط دهیم.
محمدحسن طالبیان در گفت و گو با ایسنا، با اعلان اینکه این طرح را همزمان با برگزاری کارگاه راه ابریشم در همدان و پس از بازدید از مسیر میدان امام خمینی(ره) به هگمتانه با بعضی از مسئولان شهری درمیان گذاشته ایم، اضافه کرد: در زمان بازدید فکر کردم می توان یک روند بسیار جالب توجه و منحصربفرد را نشان داد، روندی که حتی می تواند در پرونده های ثبت جهانی کشور روایت جدیدی از شهرهای تاریخی مان را نشان دهد، در صورتیکه اطلاعات بیشتری از این موقعیت به دست آوریم.
طالبیان با تاکید بر اینکه متولیان شهری همدان باید کمک کنند تا بتوان ارزش های مرکز تاریخی همدان را از هگمتانه تا معاصر با یکدیگر مطرح نمود، تصریح کرد: باید بعنوان یک منظر تاریخی شهری، آن روند را دنبال نماییم، اقدامی که ساده نیست اما برای حفظ و معرفی همدان و تاریخ شهر بهترین کار است.
معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی با تاکید بر اینکه معتقدم این بهترین کار برای هگمتانه و شهر همدان و ثبت جهانی آن هاست، مطرح کرد: هنوز قضاوت برای جهانی شدن هگمتانه یا منظر تاریخی شهری همدان زود است.
وی این پرونده را زمانی جالب تر و گسترده تر دانست که بتوان مجموعه ای از دوره های مختلف را در شهر همدان کنار یکدیگر قرار و بررسی هایش را انجام داد و اضافه کرد: معتقدم می توان این اقدام را به این شرط که اطلاعات بیشتری به جزء آنچه در میدان امام خمینی(ره) پیدا شده، داشته باشیم، می توانیم انجام دهیم. از طرف دیگر در گام بعدی باید همه مسئولان مانند ثبت جهانی یزد، با یکدیگر همسو باشند.
طالبیان با تاکید بر اینکه استاندارد باید به شکلی باشد که آنرا در بحث مدیریت و حفاظت بپذیرند، افزود: این را که نهایت به کدام پرونده -ثبت جهانی هگمتانه یا منظر تاریخی شهری همدان- بینجامد، زمانی می توان قضاوت کرد که این پرونده را به صورت کامل کار کرده باشیم.
بگفته وی، در طول سالهای گذشته با تهیه پرونده موقت هگمتانه در لیست موقت یونسکو ثبت شده اما چون این طرح متعلق به یک موقعیت شهری است، مشکلی ایجاد نمی کند و می توان در پرونده نهایی موقعیت را به صورتی جامع تر و گسترده تر ارائه داد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان نیز در این زمینه به خبرنگار ایسنا اظهار داشت: پرونده ثبت جهانی «منظر تاریخی هگمتانه تا همدان» تا آخر سال تکمیل و سال آینده به یونسکو ارسال می شود.
علی مالمیر با اشاره به اینکه در این پرونده ثبت جهانی هگمتانه به تنهایی مدنظر نیست، اظهار نمود: منظر تاریخی هگمتانه تا همدان شامل تپه باستانی هگمتانه، بازار تاریخی همدان، میدان آرامگاه بوعلی سینا، قسمتی از بافت واجد ارزش خصوصاً در رینگ اول شهر و آثار مختلفی که در این محدوده قرار دارد را شامل می شود.
وی با اعلان اینکه کارهای مطالعاتی پرونده ثبت جهانی هگمتانه در حال انجام می باشد و مقرر شده با شتاب بیشتری تکمیل و تا نیمه اول سال آینده جهت بررسی به یونسکو ارسال شود، اشاره کرد: برای ثبت جهانی قبل و پس از تکمیل پرونده و همین طور ثبت باید اقداماتی انجام و برای تکمیل پرونده عواملی درنظر گرفته شود که این موارد در استانداری پیگیری می شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان با اعلان اینکه تکمیل پرونده پیچیده و زمان بر است، مطرح کرد: باتوجه به آثار مختلفی که در دل پرونده وجود دارند، در صورت نیاز باید اقداماتی در حوزه مرمت و احیای آنها داشته باشیم.
دانشیار رشته طراحی شهری دانشگاه بوعلی سینا نیز در گفت و گو با ایسنا، بیان کرد: باتوجه به تخریب های فراوانی که در محوطه مورد بحث اتفاق افتاده باید توجه خاصی به معیارهایی که یونسکو و سازمان های بین المللی برای ثبت جهانی بر آن تاکید دارند، بشود.
دکتر حسن سجادزاده افزود: بنظر می رسد اگر این تحقیقات شتاب زده، بدون مطالعات دقیق و کارشناسی شده و تشخیص تیم های تخصصی صورت گیرد، امیدی نیست که به سرانجام برسد چونکه معیارها و ضوابط سازمان های بین المللی سخت گیرانه است.
وی این ضوابط را مربوط به بحث هویت های کالبدی و تاریخی در مسیرها و بافت های تاریخی دانست و افزود: باتوجه به توسعه های جدیدی که در محدوده مورد بحث اتفاق افتاده که شامل تخریب بافت اطراف مسیر و محلات قدیمی و بناهای شاخص گذشته است، باید ادله قوی پشت پرونده ثبت جهانی باشد تا سازمان های بین المللی را قانع کند.
بگفته سجادزاده، باتوجه به شرایط موجود نمی توان امید زیادی برای راضی کردن سازمان های بین المللی داشت و تکمیل پرونده ثبت جهانی تا اختتام امسال بعید بنظر می رسد.
این مدرس دانشگاه اظهار نمود: ظاهراً متولیان امر در حال جمع آوری اطلاعاتی هستند که در وزارت میراث فرهنگی هم روی آن کار شود و سپس به یونسکو برود اما به هر صورت که به قضیه نگاه نماییم در طول این مدت زمان بعید است این اتفاق عملی شود.
وی معتقد است: اگر قرار بود این پرونده روی مدار واقعی خود قرار بگیرد باید تیم قوی دانشگاهی متشکل از اساتید مختلف رشته های باستان شناسی، شهرسازی، تاریخ، معماری و… روی آن کار می کردند و طی فرصتی شش ماهه آنرا مطالعه می کردند تا به نتیجه دلخواه می رسیدند.
سجادزاده افزود: متولیان امر معتقدند در سازمان های بین المللی تنها بحث گذشته نیست و زندگی معاصر هم مورد توجه است، بااینکه این قضیه درست است اما مثلاً در تپه باستانی هگمتانه در گذشته زندگی جریان داشته اما امروزه همه تخریب شده و به ندرت می توان مسیرها را در فضایی که در دوره پهلوی اول و دوم تخریب شده است، پیدا نماییم.
وی با اشاره به اینکه تخریب فراوانی طی چند سال اخیر در این راه اتفاق افتاده است، اظهار داشت: اینکه بخواهیم امیدوار باشیم ظرف دو ماه پرونده کامل شود بعید است، مگر اینکه مسئولان مسیرهایی را برای به نتیجه رساندن پرونده در ارتباطات بین المللی پیدا کنند اما در کل بعید بنظر می رسد همین طور اندازه، قدرت و سرعت تخریب به قدری است که قضیه را با دشواری زیاد مواجه کرده است.
سجادزاده تصریح کرد: همدان بعنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران این جایگاه را دارد که آثار و خصوصاً تپه هگمتانه ثبت جهانی شود و این ثبت می تواند مشمول بافت تاریخی هم باشد اما در کل باید طرح راهبرد کلی برای بافت تاریخی همدان تهیه نماییم و تا زمانی که این طرح تهیه نشود هر مدیر یا مسئولی سلیقه ای عمل می کند و این سلیقه گرایی که گریبانگیر بافت تاریخی شده شیرازه کار را از هم می پاشد.
به گزارش عصر توریسم به نقل از ایسنا، حال باید دید همدان بعنوان تنها کاندیدای ثبت جهانی «منظر تاریخی» در ایران می تواند پرونده ای قابل دفاع برای ارسال به یونسکو آماده کند یا خیر؟ این در حالیست که متأسفانه همدان بعنوان سرسلسله تاریخ و تمدن ایران زمین تا حالا نتوانسته حتی یکی از آثار تاریخی اش را به ثبت جهانی برساند بدین سبب امیدواریم با تلاش مسئولان استان بتوانیم اولین «منظر تاریخی» ایران را به نام همدان ثبت نماییم.
منبع: عصر توریسم
