همدان مدیر پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری هگمتانه اظهار داشت: در شورای راهبردی دیرینه شناسی طرحی مطرح و با یکی از متخصصان مرمت بناهای تاریخی قراردادی منعقد شد و حدود 9 گزینه برای مرمت و حفاظت برج و باروهای ضلع شرقی و سایر آثار مکشوفه پیشنهاد داده و روی برج و باروهای ضلع شرقی که واقع در بلوار هگمتانه یا بلوار نظربیگ است، تمرکز کردیم.
حسن سلطانی در گفت و گو با ایسنا، توضیح داد: داستان دیرینه شناسی همدان از ورود اروپاییان و شروع کار فرانسویان در اقصی نقاط کشور در سال ۱۸۹۶ با همکاری ژاک دمورگان شروع شد که در نهایت منجر به جستجوهای دیرینه شناسی شارل فوسه در تپه موسوم به شاه داراب یا سر قلعه در سال ۱۹۱۳ شد و سپس به مدت شش ماه با هزینه موزه لور و نظارت کارشناسان ایرانی در محل های چال شتر خواب و گود فرانسوی ها واقع در تپه باستانی هگمتانه انجام شد.
وی با اشاره به اینکه جنگ جهانی اول موجب شد جستجوهای هیئت های دیرینه شناسی ادامه پیدا نکند، تصریح کرد: محوطه تاریخی هگمتانه در سال ۱۳۱۰ در لیست آثار ملی به ثبت رسید و با عکسهایی که در سال ۱۳۱۴ که توسط اریک اشمیت تهیه شد، بافت فشرده معماری را در آن دوره روی تپه هگمتانه مشاهده می نماییم.
سلطانی بیان کرد: تا سال ۴۸ مرکز دیرینه شناسی ایران برای ساماندهی تپه برنامه ریزی می کرد و در سال ۵۵ در این محوطه حدود ۲۵ هکتار از املاک مستقر روی تپه را تملک و محوطه را آزادسازی کرد و زمینه را برای اولین دور کاوش دیرینه شناسی هیئت ایرانی توسط دکتر محمدرحیم صراف به وجود آورد.
وی اضافه کرد: کاوش و گمانه زنی ها در این محوطه باستانی در سال ۶۲ با ۱۱ فصل توسط دکتر محمدرحیم صراف شروع شد و تا سال ۷۹ ادامه یافت و بیش از ۱۵۰۰ مترمربع از آن مورد کاوش قرار گرفت و حاصل این عملیات آثار معماری منظم و هندسی است.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری هگمتانه افزود: مرحله دوم فصل های دیرینه شناسی از سال ۸۳ تا سال ۸۵ با چند لایه کارگاه های لایه شناختی بمنظور مشخص کردن محوطه و حریم و جانمایی موزه توسط دکتر آذرنوش انجام گرفت و بافت تاریخی خشتی کشف شد.
وی افزود: فصل شانزدهم به سرپرستی دکتر یعقوب محمدی فر با هدف تکمیل مطالعات دیرینه شناسی مرکز محوطه تاریخی و در سالهای ۹۱ و ۹۲ دو فصل کاوش در برج و باروهای ضلع شرقی محوطه هگمتانه به سرپرستی محمدرحیم رنجبران و دکتر ملک زاده صورت گرفت و الان نیز این محوطه بعنوان یکی از بزرگترین و با اهمیت ترین سایت های دیرینه شناسی کشور و منطقه شناخته می شود و وزارت میراث فرهنگی نیز در برنامه های دارای اهمیت این پروژه را مورد توجه قرار داده است به طوریکه هم اکنون این محوطه اعتبارات استانی دریافت کرده و کارهای عملیاتی مرمت و نگهداری آنرا انجام می شود.
سلطانی با اشاره به اینکه در سال ۹۸ اعتبار پایگاه هگمتانه ۳۰۰ میلیون تومان بود، اظهار داشت: بعد از برنامه های مورد نیاز در امتداد پژوهش، مرمت و نگهداری کارهای پایشی موفق به ستاندن اعتبار حدود چهار میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برای سال ۹۹ شدیم که با وجود تورم موجود بخش چشمگیری از اقدامات حفاظتی و مرمتی را پوشش داد.
وی افزود: این اقدامات شامل اتمام عرصه و حریم هگمتانه و تعیین تکلیف راسته آهنگران بود که امسال به سرپرستی دکتر مهرداد ملک زاده انجام شد همین طور در این فصل از کاوش در معبر اصلی و گود فرانسوی ها آثار و مواد فرهنگی در لایه های تاریخی متأخرتر کشف شد.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری هگمتانه مطرح کرد: با بررسی ۱۰۰ سال کاوش دیرینه شناسی در محوطه تاریخی هگمتانه بیش از ۳۵ هزار هکتار تملک شده است و الان یکی از اصلی ترین و با اهمیت ترین محوطه های تاریخی، باستانی و گردشگری کشور شمرده می شود.
وی تشریح کرد: هم اکنون اولین اقدام حفاظت اضطراری از تعدادی از ترانشه های مکشوفه است که برخی ها با روش سوله خمیده حفاظت می شود؛ بعنوان مثال ترانشه مرکزی با این روش محافظت می شود، همین طور برخی ترانشه ها را با داربست و پوشش های فلزی موقت و برخی را با ایجاد کاورهای خشتی و کاه گل از عوامل جوی حفظ نماییم.
سلطانی اظهار نمود: محوطه هگمتانه شامل بناهای مکشوف خشتی بوده و خشت هم متریال بسیار حساسی است و به محض ارتباط با هوا تجزیه شده و به خاک تبدیل می شود، بدین سبب این عنصر ناپایدار باید به نحو مطلوب حفظ و برای نسل بعد به امانت گذاشته شود.
وی با اعلان اینکه لازم بود در مورد برخی از آثار معماری این محوطه حفاظت اضطراری صورت گیرد و برای بعضی ها نیز به دنبال مرمت بودیم، اظهار داشت: در شورای راهبردی دیرینه شناسی طرحی مطرح و با یکی از متخصصان مرمت بناهای تاریخی قراردادی منعقد شد و حدود ۹ گزینه برای مرمت و حفاظت برج و باروهای ضلع شرقی و سایر آثار مکشوفه پیشنهاد داده و روی برج و باروهای ضلع شرقی که واقع در بلوار هگمتانه یا بلوار نظربیگ است، تمرکز کردیم.
وی اضافه کرد: از آنجائیکه جستجوهای دیرینه شناسی این محوطه تاریخی هنوز به پایان نرسیده است، تعدادی از باستان شناسان معتقدند نیاز به ادامه کاوش در آن وجود دارد تا بتوانیم بقایای دیوار و حصار را بطور قطع مشخص نماییم و از سویی با محدودیت هایی مواجهیم که دقیقاً نمی توانیم برج و باروها را برمبنای فرضیه مرمتگران و باستان شناسان بازساری نماییم.
سلطانی با اعلان اینکه همین طور در این شورا قرار شد قسمتی از حفاظت و مرمت محدود و در حد القاء کردن حس برج و بارو برای مخاطب باشد، اظهار نمود: باتوجه به قرار داشتن در فصل زمستان و فراهم نبودن عملیات مرمت خشتی اهتمام می نماییم حفاظت اضطراری را برای آب های سطحی انجام دهیم تا در وضعیت مساعد بتوانیم سایر عملیات های مرمتی را انجام دهیم.
وی با اشاره به اینکه پیگیری ثبت جهانی این اثر باارزش یکی دیگر از ماموریت های پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری هگمتانه است، اشاره کرد: پرونده ثبت موقت در سازمان یونسکو مطرح شده و باتوجه به عرصه و حریم هگمتانه و دخل و تصرف هایی که توسط مدیریت های شهری و اجتماعی و مردمی در آن به وحود آمد، قرار شد ثبت جهانی منظر شهری هگمتانه تا همدان پیگیری شود.
سلطانی افزود: گام های چشمگیری برای روند ثبت هگمتانه با حضور معاون میراث فرهنگی کشور و ارزیاب یونسکو هگمتانه برداشته و عرصه قابل قبول تنظیم شده است همین طور اطلاعات فرهنگی و علمی جمع بندی شده و با نتیجه نهایی مطالب می توانیم روند ثبت را با شتاب بیشتری امسال پیش ببریم.
وی توضیح داد: در قسمت غربی این محوطه تاریخی بزرگترین مخزن امن نگهداری اموال فرهنگی و همین طور موزه بزرگ منطقه ای هگمتانه با بیش از ۱۰ هزار مترمربع در حال تکمیل است که از شاخص ترین پروژه های این محوطه تاریخی است که با بهره برداری از این پروژه تحول بزرگی در حفظ و نگهداری و معرفی آثار کشف شده در غرب کشور را شاهد خواهیم بود که این اتفاق مهم با پیگیری، اقدامات گسترده، تامین اعتبار و عملیات اجرائی توسط وزارت میراث فرهنگی کشور، مدیرکل میراث فرهنگی استان، استاندار و معاون امور عمرانی استانداری و نمایندگان مردم همدان در مجلس شورای اسلامی عملی شده است.
