به گزارش عصر توریسم معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اظهار داشت: شهرهای معاصر باید بیشتر از پیش به ظرفیت های میراث فرهنگی ناملموس برای پویایی و سرزندگی فضاهای زیستی توجه نمایند و معماری معاصر هم با عنایت به جنبه های ناملموس فرهنگی، طراحی و به مرحله اجرا درآید.
به گزارش عصر دوشنبه گروه فرهنگی ایرنا از میراث آریا، محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی در وبینار بین المللی معماری معاصر و مساله میراث فرهنگی ناملموس که در مرکز مطالعات منطقه ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی تحت نظارت یونسکو برگزار شد، به مبحث میراث فرهنگی ناملموس در کنوانسیون های مختلف میراث فرهنگی و طبیعی یونسکو اشاره نمود و اظهار داشت: در کنوانسیون پشتیبانی از میراث فرهنگی و طبیعی جهان، ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ برای ثبت هر اثر جهانی، شش معیار مطرح شده که حدودا پنج معیار به صورت تلویحی به مبحث میراث ناملموس اشاره می کند، بخصوص معیار شش که بر همین مبنا تبیین می شود. به عبارتی برای ارزیابی یک اثر در مقیاس جهانی میراث فرهنگی ناملموس نقش بسیار موثری دارد.
او اضافه کرد: در همین راستا کنوانسیون حراست از میراث فرهنگی ناملموس در سال ۲۰۰۳ به تصویب رسید که این کنوانسیون از کنوانسیون های مهمی است که به مبحث میراث ناملموس به شکل مستقل پرداخته است.
معاون میراث فرهنگی کشور خاطرنشان کرد: کنوانسیون حفظ و ترویج تنوع مظاهر فرهنگی ۲۰۰۵ هم که با هدف حفظ و ترویج تنوع بیان های فرهنگی تشکیل شده است، با تصدیق اهمیت دانش سنتی بخصوص نظام دانشی بومیان بعنوان منبع سرمایه معنوی و مادی و سهم مثبت آن در توسعه پایدار و احتیاج به حفظ و ترویج مناسب می پردازد.
او در ادامه اظهار داشت: از مفاد این کنوانسیون ها میتوان نتیجه گرفت، همان گونه که ارزیابی آثار تاریخی و فرهنگی در مقیاس جهانی، فارغ از جنبه های کالبدی، نیازمند توجه به عناصر فرهنگی ناملموس هستند، به نظر می آید معماری معاصر هم با عنایت به جنبه های ناملموس فرهنگی، طراحی و به مرحله اجرا درآید.
طالبیان ضمن اشاره به پرونده ثبت جهانی یزد و تأثیر ارزش های فرهنگی ناملموس یزد در ثبت جهانی این اثر ابراز امیدواری کرد: شهرهای معاصر باید بیشتر از پیش به ظرفیت های میراث فرهنگی ناملموس برای پویایی و سرزندگی این فضاهای زیستی توجه نمایند.
فراهم نکردن زمینه ای برای ظهور و بروز عناصر فرهنگی ناملموس، یکی از کاستی های معماری معاصر است
مصطفی پور علی مدیرکل ثبت و حریم آثار، حفظ و احیا میراث معنوی و طبیعی و دبیر علمی وبینار بین المللی معماری معاصر و مساله میراث فرهنگی ناملموس اظهار داشت: تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی دو قرن اخیر در کنار تغییر نگرش انسان به خود، محیط زیست و فضای زندگی اش، باعث خلق نوعی از فضای معماری در دنیای معاصر شده است که ساختار و سازمان فضایی و مکانی آن در تاریخ معماری جهان بی سابقه بوده است.
او اضافه کرد: فارغ از ظرفیت های بوجود آمده از راه خلق این نوع از فضای معماری، باید اذعان کرد معماری معاصر کاستی هایی را به دنبال داشته است که همچون آن میتوان به عدم فراهم کردن زمینه ای برای ظهور و بروز عناصر فرهنگی ناملموس اشاره نمود، عناصری خاطره انگیز و زندگی بخش که در صورت تداوم حضور، به میراثی فرهنگی در بستر معماری و شهر تبدیل می شده اند.
پورعلی خاطرنشان کرد: تاکید بیش ازحد بر جنبه های بصری، کالبدی و مادی و بی توجهی به جنبه های ناملموس و غیرمادی بخصوص عدم اعتنا به بسترهای فرهنگی، اجتماعی و مکانی، باعث خلق فضاهایی در معماری و شهر معاصر شده است که به جای آنکه مهیای حضور واقعی افراد باشد، صرفا مناسب صفحات مجازی می باشند. در چنین شرایطی، آموزش معماری، نقد، داوری و ارزیابی آثار معماری معاصر بر عناصر صرفا مادی و بصری تاکید داشته و از جنبه های ناملموس کمتر بهره می برند.
دبیر علمی این وبینار بین المللی اضافه کرد: با مسابقات و جشنواره های بسیاری روبرو می باشیم که ارزیابی آثار در آنها صرفا از روی تصاویر آثار انجام می شود و کمتر توجهی به جنبه های ناملموس و کیفی حضور افراد در آثار شده است.
میراث فرهنگی ناملموس می تواند کیفیتی خاطره انگیز برای معماری و شهر فراهم کند
مدیرکل ثبت و حریم آثار، حفظ و احیا میراث معنوی و طبیعی بیان نمود: میراث فرهنگی ناملموس که عموماً در بستر رسوم، نمایش، آیین، مهارت های دستی و مهمتر از همه از راه زبان در بستر زندگی، تولید، ترویج و پاسداری می شود، می تواند کیفیتی خاطره انگیز برای معماری و شهر فراهم آورد مشروط به آنکه معماری و شهر هم خویش را مهیای بهره گیری از این ظرفیت کنند.
او افزود: امری که در فرایند طراحی معماری معاصر، کمتر موردتوجه بوده و رفته و رفته به مساله ای جدی برای آینده معماری تبدیل میشود. معماری و شهر بدون عناصر و میراث فرهنگی ناملموس صرفا به تصویری انتزاعی از اشکالی میماند که زیباییاش بدون حضور ما تضمین می شود.
استادیار معماری اظهار داشت: تاریخ گواهی می دهد که موجودیت و پایداری معماری، فارغ از جنبه های کالبدی، در ارتباط پویا با عناصر فرهنگی ناملموس تضمین شده است. بی سبب نیست که گفته اند “کعبه بی طواف مشتی خاک و سنگ نیست”. اول بیت آدمیان، کعبه، هستیاش را از ارتباط با طواف به دست می آورد. چه بسیار روایت است که طواف که کهن ترین میراث ناملموس مسلمانان است، در هر شرایطی در مکان کعبه برپا داشته شود.
دبیر علمی این وبینار بین المللی اظهار داشت: تلاش ها برای تأمل باردیگر بر مساله ارتباط معماری و مبحث میراث فرهنگی ناملموس چند دهه ای است مدنظر صاحب نظران غرب و شرق قرارگرفته است. وبینار بین المللی پیشرو در این راستا تلاش دارد به این مباحث در ایران بیشتر دامن زده و طرح پرسش کند.
شرط بقای میراث فرهنگی ناملموس، انتقال آن از نسلی به نسل دیگر است
رضا سجودی سرپرست مرکز میراث ناملموس تهران در ادامه اظهار داشت: به اعتقاد بعضی از کارشناسان، میراث فرهنگی ناملموس چیزی نیست جز دانش سنتی، این دانش در کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس، تحت عنوان “دانش و مهارت های در رابطه با طبیعت و جهان”، در کنار سنت های شفاهی، هنرهای اجرایی، کنش ها یا رویه های اجتماعی، آیین ها و رویدادهای جشنی، و صنعت گری سنتی دامنه ها یا حوزه های پنج گانه ی میراث فرهنگی ناملموس را تشکیل می دهد.
او اضافه کرد: شرط بقای میراث فرهنگی ناملموس، انتقال آن از نسلی به نسل دیگر است. واضح است آنچه از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد و دارای ماهیت غیرمادی و ناملموس است، چیزی نیست، مگر آنچه تحت مفهوم کلی دانش جای می گیرد.
سرپرست مرکز میراث ناملموس تهران خاطرنشان کرد: اگر نخواهیم بر درستی این ادعا، که میراث فرهنگی ناملموس همان دانش سنتی است پافشاری نماییم، دست کم باید بپذیریم که در خیلی از عناصر و تجلیات میراث فرهنگی ناملموس، دانش سنتی نقش انکارناپذیری دارد. خیلی از عناصر یا تجلیات میراث فرهنگی ناملموس در تحت لوای دو یا چند دامنه از دامنه حوزه های پیش گفته قرار می گیرند. بعنوان مثال موسیقی سنتی آوازی ما بدون شک هم ذیل دامنه سنت های شفاهی قرار می گیرد و هم هنرهای اجرایی.
او در ادامه اضافه کرد: به همین قیاس خیلی از عناصر میراث فرهنگی ناملموس که در دامنه های دیگر طبقه بندی می شوند، ذیل دامنه دانش سنتی هم جای می گیرند. با یک نگاه به لیست عناصر ثبت شده در یونسکو این امر به روشنی مشاهده می شود. بعنوان مثال لنج سازی و دانش دریانوردی در رابطه با آن در خلیج فارس که در سال ۲۰۱۱ میلادی در لیست میراث فرهنگی ناملموس نیازمند پاسداری فوری، به ثبت جهانی رسید، از مصادیق روشن دانش سنتی است.
سجودی بیان نمود: عناصر بسیاری وجود دارند که هم زمان چند دامنه را شامل می شوند، که غالبا یکی از آنها دانش سنتی است.
سرپرست مرکز میراث ناملموس تهران اظهار نمود: یکی از تجلی گاه های درخشان پیوند دانش سنتی (میراث ناملموس) و میراث ملموس، بدون تردید دانش معماری است. مرکز میراث ناملموس تهران خوشحال است که همایش یک روزه معماری معاصر و مساله میراث فرهنگی ناملموس را با همکاری دفتر ثبت، حفظ و احیا میراث طبیعی و معنوی معاونت میراث فرهنگی برگزار می نماید.
معماری معاصر ما از معماری مدرن غربی گرته برداری کرده و از اصل خود جدا شده است
سید محمد بهشتی عضو پیوسته فرهنگستان هنر در ادامه اظهار داشت: فرهنگ حاصل تعامل تاریخی انسان با محیط است که به دو گروه تقسیم می شود گروهی که وجه مادی دارند و ملموس هستند و گروه دیگر مادی نیستند مانند اسطوره ها، آیین ها و دانش بومی که میراث ناملموس هستند، میراث ناملموس ماندگارتر بوده و در قید حیات است مانند زبان.
او اضافه کرد: یکی از خصوصیات فرهنگ مبحث تداوم آن است. فرهنگ در اثر تماس جامعه با مظاهر فرهنگی می تواند تداوم پیدا کند و این مورد باعث می شود فرهنگ از نسلی به نسل دیگر منتقل شود.
بهشتی خاطرنشان کرد: معماری امروز ما در گذشته حبس شده است با معماری روبرو می باشیم که مستأصل شده و از اصل خود جدا شده است. در واقع از معماری مدرن غربی گرته برداری کردیم. یکی از خصوصیت های معماری معاصرمان فاصله گرفتن از گذشته و امتناع از زمینه است.
عضو پیوسته فرهنگستان هنر خاطرنشان کرد: طی ۸۰ سال گذشته در معماری معاصر ما معیارهای فرهنگی تاریخی رعایت نشده است. معماری که در ۱۰۰ سال قبل داشتیم نشان می داد هر شهر خصوصیت های خاص معماری خویش را داشت اما حالا این گونه نیست.
منبع: asretourism.ir
