رئیس کمیته طبیعت درمانی و تندرستی جامعه گردشگری سلامت ایران اظهار داشت: گردشگری سلامت از حوزه سیاست گذاری تا اجرا باید یک مدیریت واحد، آن هم فراتر از یک وزارت خانه داشته باشد و اسناد بالادستی و آئین نامه ها و شیوه نامه های مرتبط و ضمانت اجرایی آن به صورت شفاف و صریح باید تدوین و ابلاغ شود.
دکتر محمد پناهی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره برنامه ریزی و توسعه گردشگری سلامت عنوان کرد: ایران به علت پیشینه تاریخ پزشکی بسیار ارزشمند، هزینه و قیمت مناسب درمان، وجود پزشکان متخصص، کوتاه بودن زمان خدمات جراحی، اشتراکات فرهنگی با کشورهای بازار هدف بخصوص همسایگان و البته میهمان نوازی مردم کشورمان، سال هاست که در زمینه گردشگری سلامت هم اثبات شده و هم صاحب برند است و این ظرفیت وجود دارد که بعنوان قطب گردشگری سلامت منطقه و حتی جهان معرفی شود.
رییس کمیته طبیعت درمانی و تندرستی جامعه گردشگری سلامت ایران با صدمه شناسی توسعه این نوع گردشگری در ایران اظهار داشت: نبود زیرساخت های واحد برای مدیریت کلان گردشگری سلامت نخستین و مهم ترین چالش عدم دستیابی به جایگاه و قالب اصلی این حوزه شده است، مدیریت کلان گردشگری سلامت بسیار مهم می باشد.
در این حوزه ۵ دستگاه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت امورخارجه، اتاق بازرگانی و سازمان نظام پزشکی در کنار هم نقش دارند، و هر کدام هم بنا بر وظایف ذاتی و استدلال خود و البته به حق، خویش را متولی این حوزه می دانند و همچنان ساز و گفتمان واحد ندارند.
وی با تکیه بر این که گردشگری سلامت یک فرآیند میان بخشی است، اظهار داشت: یک بخش یا یک دستگاه نمی تواند به تنهایی مسئولیت این حوزه را به عهده بگیرد، از طرفی مهم ترین عامل اثرگذار در این نوع فرایندها وجود یک مدیریت واحد است که هم در مباحث کلان و سیاستگذاری و هم در حوزه اجرایی و عملیاتی باید در نظر گرفته شود؛ با اینکه دستگاههای مربوطه وظایف ذاتی خویش را در حوزه گردشگری سلامت نسبتا به خوبی انجام می دهند، اما چون فرآیند مدیریت واحد شکل نگرفته است، برآیند و نتیجه مطلوب به دست نمی آید.
پناهی تصریح کرد: از سوی دیگر قوانین و سیاست های بالادستی در حوزه گردشگری خیلی شفاف و صریح نیست؛ با اینکه سند ملی توسعه گردشگری تدوین و ابلاغ گردیده است که بسیار مهم می باشد، اما برای شفاف سازی اسناد بالادستی باید قوانین جزیی آن و آئین نامه های مربوطه تدوین و ابلاغ شود، این آئین نامه ها در کنار مدیریت واحد می تواند اثربخش باشد.
مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: خیلی از اشکالات و موانع در راه نقش آفرینان و ذی نفعان حوزه سلامت گردشگری به علت نبود تعریف صحیح و شفاف از شرح وظایف است؛ مثلاً وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به شرکتهای گردشگری سلامت که بند ب دارند، استناد می کند، در صورتیکه در آئین نامه و قوانین فعالیت این شرکت ها مواردی لحاظ شده و در دستورالعمل ها بعدی مواردی غیر از آن ابلاغ گردیده است؛ قبلا این گونه بود که هر شرکتی که بند ب دارد، می توانست توریست ورودی داشته باشد، اما در دستورالعمل های ابلاغی بعدی گواهینامه گردشگری سلامت به آن اضافه شده است که با عنایت به آئین نامه اجبار قانونی ندارد و صرفاً توافق درون ساختاری است.
وی بزرگترین مشکل حوزه گردشگری سلامت را نبود یک ساختار فرماندهی واحد دانست و تصریح کرد: گردشگری سلامت از حوزه سیاستگذاری تا اجرا باید مدیریت واحد آن هم فراتر از یک وزارت خانه داشته باشد، از طرفی اسناد بالادستی بیشتری باید تدوین شود و آئین نامه ها و دستورالعمل های مرتبط و ضمانت اجرایی آن باید ابلاغ شود به صورتی که ذی نفعان و سازمان های مرتبط این حوزه آنرا بپذیرند و اجرا کنند، که مرکزیت و فرماندهی واحد را ضروری می کند.
پناهی خاطرنشان کرد: در نهادهای در رابطه با گردشگری سلامت هر ساختاری یا وزارت خانه ای یک سری قوانین و وظایف ذاتی دارد و امکان عدم تمکین و یا ابطال برخی قوانین در هر ساختاری وجود دارد؛ به جهت اینکه مسیرهای قانونی جدی دنبال شود باید ساختار مدیریت واحد فراتر از یک وزارت خانه شکل بگیرد.
عضو شورای سیاستگذاری جامعه گردشگری سلامت ایران اظهار داشت: شورای راهبری گردشگری سلامت در سال ۱۳۹۴ شکل گرفت و اسناد آن به امضای ۴ دستگاه رسید، اما چون صرفاً یک توافق نامه است ضمانت اجرایی ندارد، اگر ساختارهای قانونی این شورا در هیات دولت و یا در مجلس شورای اسلامی تصویب شود می تواند بعنوان یکی از مراجع اصلی در این عرصه سیاستگذاری کند و وارد اجرا شود.
۸۰ درصد گردشگری سلامت در جهان مبتنی بر گردشگری تندرستی و طبیعت درمانی و ۲۰ درصد بر پایه گردشگری درمانی و پزشکی است واگذاری تصدی گری گردشگری سلامت به بخش خصوصی
دکتر پناهی با تکیه بر اینکه مدیریت واحد گردشگری سلامت فقط باید سیاستگذاری و نظارت را برعهده بگیرد، عنوان کرد: بخش دولتی به هیچ عنوان نباید در حوزه تصدی گری گردشگری سلامت وارد شود، اصولا راهبرد بخش دولتی باید واگذاری تصدی گری به بخش خصوصی باشد؛ شرکتهای گردشگری و تسهیل گری، بیمارستان ها و مراکز درمانی و اقامتی بخش خصوصی در فرآیند سلامت گردشگری بعنوان حلقه ذی نفعان می توانند از کشور مبدا (گردشگر فرست) تا آخرین نقطه در کشور مقصد (گردشگر پذیر) خدمات این حوزه از بازاریابی و برندینگ تا جابجایی و سفر، اقامت و پذیرایی و مترجمی را انجام دهند.
مدرس دانشگاه علوم پزشکی ساوه ضمن اشاره به نقش سازمان های مردم نهاد حوزه گردشگری سلامت، اضافه کرد: فرآیند این حوزه نیازمند یک ساختار هماهنگ کننده و مقتدر است؛ البته بهترین گروه هایی که می توانند در این هماهمگی ها منافع بخش خصوصی و غیر دولتی را دنبال کند، سازمان های مردم نهاد هستند، این تشکل ها بعنوان متولیان اصلی گردشگری سلامت و حامیان بخش خصوصی می توانند آرا و نقطه نظرات و ظرفیت های بخش خصوصی به حاکمیت و دولت انتقال دهند.
دبیر اسبق شورای راهبردی گردشگری سلامت خاطرنشان کرد: مدیریت واحد گردشگری به معنای انحصارگری فردی و دولتی نیست، این نوع مدیریت باید در چارچوب یک کمیسیون یا شورایی شامل سازمان های دولتی و بخش خصوصی و سازمان های مردم نهاد شکل گرفته و نقش آفرینی کند، این مجموعه باید در چارچوب یک شورایعالی و فرا وزارت خانه ای با حضور همه ذی نفعان مثلاً زیر نظر معاون رئیس جمهوری تشکیل گردد، البته دبیرخانه آن می تواند در یکی از وزارت خانه های دولتی ثابت یا دوره ای تشکیل گردد.
گردشگری درمانی و پزشکی (Medical Tourism)، طبیعت درمانی (Nature Cure) و گردشگری تندرستی (Wellness Tourism) ارکان اصلی گردشگری سلامت (Helth Tourism) هستند؛ به رغم آنکه گردشگری سلامت یکی از بخش های مهم و درحال رشد تجارت بین المللی گردشگری در جهان است، اما در ایران با همه ظرفیت های با ارزش و غنی که وجود دارد، این حوزه مغفول مانده است.
عضو شورای سیاستگذاری جامعه گردشگری سلامت ایران اضافه کرد: هم اکنون در جهان ۸۰ درصد گردشگری سلامت مبتنی بر طبیعت درمانی و تندرستی و ۲۰ درصد بر پایه گردشگری درمانی و پزشکی است، اما متاسفانه در ایران سهم طبیعت درمانی و تندرستی کمتر از ۱۰ درصد است. سهم گردش مالی طبیعت درمانی و گردشگری تندرستی در جهان ۶۴۰ میلیارد دلار است در صورتیکه کل گردش مالی گردشگری پزشکی ۱۵۰ میلیارد دلار است.
رئیس کمیته طبیعت درمانی و تندرستی جامعه گردشگری سلامت ایران اظهار داشت: به رغم ظرفیت هایی مانند چشمه های آب های معدنی و گیاهان دارویی متاسفانه طب سنتی با قدمت تاریخ پزشکی ایران که بخشی عمده ای از طبیعت درمانی تندرستی است در ایران ناشناخته باقی مانده است که باید با سرمایه گذاری و اطلاع رسانی و بازایابی هدفمند، این حوزه به گردشگران و متقاضیان معرفی شود.