تُل تخت یا دژ داریوش در محوطه پاسارگاد که به تخت سلیمان مشهور است، در دسترس بازدیدکنندگان و گردشگران قرار گرفت.
به گزارش عصر توریسم به نقل از ایسنا، پایگاه میراث جهانی پاسارگاد اعلام نمود: تا حالا دسترسی به بقایای معماری تل تخت بوسیله مسیری سنگلاخی در دامنه تپه و با دشواری و مشقت امکان پذیر بوده است. همین مسأله، خیل عظیمی از گردشگران را از موهبت بازدید اثر و مشاهده دشت زیبای پاسارگاد از بلندای تپه محروم ساخته است.
اندیشه اجرای یک مسیر بازدید مطمئن و درخور که علاوه بر تسهیل رفت و آمد عموم، سبب حفاظت بهتر پلکان تاریخی باارزش این اثر را نیز فراهم آورد، از مدت ها پیش در دستور کار پایگاه میراث جهانی پاسارگاد قرار داشته است. طرح اجرائی این مسیر بازدید قبل تر در شورای فنی پارسه – پاسارگاد به تایید و تصویب اعضا رسید.
جدا از اینکه در سراسر مسیر، هیچ نوع آثار تحت الارضی وجود ندارد، می توان از برگشت پذیری و بر هم نزدن وضعیت توپوگرافی تپه تا تخت بعنوان دو شاخصه مهم اجرائی این طرح یاد کرد.
عملیات ساخت این مسیر پلکانی شکل به طول ۱۳۰ متر و عرض ۷.۱ متر (به طور میانگین) با اسکلت فلزی و رویه چوبی (تخته پوش) از آبان ماه سال قبل شروع شد و بعد از ۱۱ ماه، در مهر سال ۱۴۰۰ به بهره برداری رسید.
تل تخت در فاصله ۲۳۰۰ متری شمال شرق آرامگاه کوروش در محوطه پاسارگاد بر بلندای تپه ای طبیعی تولید شده و نزدیک به دو هکتار وسعت دارد. ارتفاع تختگاه از کف دشت ۵۰ متر است که بعد از صاف کردن قسمتی از تپه، تختگاه را بصورت مصنوعی روی آن به وجود آورده اند.
برای ساخت تختگاه از سنگ های زیادی استفاده شده که شامل دو گونه سنگ سفید مرمرنما و سنگ ماسه ای کبودرنگ است. دیواره بیرونی تختگاه از ۲۰ ردیف سنگ آهکی بزرگ مرمرنما بنا شده و نمای تل تخت را تشکیل می دهد.
تل تخت در زمان ایران باستان بعنوان بنایی تشریفاتی و مذهبی مورد استفاده قرار می گرفت و پادشاهان هخامنشی از این بنا با ساخت دژ و برج و بارو حفاظت می کردند.
داریوش بزرگ، سومین پادشاه هخامنشی بعد از به قدرت رسیدن، علاوه بر ساخت تخت جمشید در مرودشت، برخی اقدامات دیگر نیز در پاسارگاد انجام داد که از آن جمله، تغییر کاربری بنای باستانی تل تخت در شمال پاسارگاد از یک بنای تشریفاتی به دژی مستحکم با وسعت دو هکتار بود.
جستجوهای دیرینه شناسی تایید می کند که تختگاه دارای قسمت های مختلف بوده است. پیرامون آنرا برج و باروی خشتی فراگرفته که آثاری از آنها هنوز وجود دارد. اتاق هایی برای اقامت سربازان و نگهبانان، آب انبار، حمام و سیستم جمع آوری آب باران، قسمت هایی از ساختار تختگاه را ایجاد کرده است.
این کاوش ها همین طور نشان میدهد که تل تخت آثار چهار دوره تاریخی را در خود جای داده است:
آثار دوره نخست مربوط به دوره پادشاهی کوروش و ساخت دیواره های صفه و پلکان ورودی است.
آثار دوره دوم مربوط به سال های ۵۰۰ تا ۲۸۰ قبل از میلاد، یعنی از زمان سلطنت داریوش هخامنشی تا آخر سلطنت سلوکوس اول است. در دوره داریوش، دژی محکم با دیوارهای آجری و خشتی روی محوطه بنا شده و تغییراتی در مجموعه بالای صفه ایجاد کرده اند، بطورمثال دیوار بلندی از خشت با ۱۵ برج در اطراف صفه ساخته اند.
آثار دوره سوم بین سال های ۲۸۰ تا ۱۸۰ قبل از میلاد، یعنی از زمان سلطنت آنتیوخوس اول تا زمان سلطنت آنتیوخوس چهارم به وجود آمده و باردیگر تغییراتی در اتاق ها و راهروها داده شده است. به احتمال زیاد پاسارگاد در این دوره، در دست پادشاهان محلی فارس به نام” فرترکه” بوده است.
بعد از یک دوره بلندمدت فراموشی، آثار دوره چهارم مشاهده می شود که مربوط به سده های آغازین اسلامی است و نشان می دهد که باردیگر این بخش مورد استفاده قرار گرفته و بعد از آن باردیگر متروک شده است. این بنا در دوره اسلامی به تخت سلیمان معروف بوده است.
