عصر توریسم: به گزارش عصر توریسم، خراسان رضوی طرح «مصالح مرمتی میراث فرهنگی در اقلیم خشک» یکی از طرح های پژوهشی برتر سی وپنجمین جشنواره بین المللی خوارزمی بوده که به بومی سازی ملات مرمتی میراث فرهنگی پرداخته است. این طرح به این علت که ملات های وارداتی با اقلیم خشک کشور سازگار نبوده مورد استقبال قرار گرفته و میتوان اظهار داشت که با تولید ملات پیشنهادی طرح هزینه های مرمت ابنیه تاریخی به میزان قابل توجهی کاسته شده است.
پارسا پهلوان، ایده پرداز طرح مصالح مرمتی میراث فرهنگی در اقلیم خشک درگفت وگو با ایسنا اظهار داشت: این محصول سال ها از ایتالیا وارد می شد و هر کیلو از آن ۱ میلیون تومان هزینه داشت. وارد کردن آنها سخت شده بود و بصورت چمدانی وارد می شد یا مرمتگران بدون مرز با خود به ایران می آورند تا در گمرگ نماند. از طرفی ملات ایتالیایی در کشورهای اروپایی کاربرد داشت اما با شرایط اقلیمی ایران سازگار نبود.
وی اضافه کرد: این ملات ها برای محیط هایی با رطوبت بالا طراحی می شدند و ایران محیطی خشک دارد؛ در نتیجه به ملات سازگار با شرایط اقلیمی ایران نیاز داشتیم. این مشکل، مشکل کشورهای تاریخی همسایه ایران هم هست. اگر در تولیدات این ملات های مرمتی به خودکفایی برسیم، می توانیم نیاز کشورهای منطقه را هم رفع نماییم.
آهک یکی از مصالح مناسب مرمت ابنیه تاریخی
عضو هیات علمی گروه معماری دانشگاه فردوسی مشهد با اعلان اینکه برای مرمت ابنیه تاریخی محدودیت هایی وجود دارد، اشاره کرد: تنها استفاده از مصالح با استواری بالا کافی نیست. برای مثال به سبب ناسازگاری شیمیایی، فیزیکی و نمک های محلول باید از مصالح غیرسیمانی و غیرپلیمرنوین استفاده نمود. آهک از مصالح مناسب مرمت ابنیه است. ۲ نوع آهک هوایی و آهک آبی داریم. آهک آبی برای سخت شدن به رطوبت و آهک هوایی به دی اکسید کربن نیاز دارد. در ایران باید از آهک هوایی بهره برد.
وی اظهار داشت: این ملات ضد آب و تنفس پذیر، دارای فرمولاسیون ساده بوده و در سایت تاریخی هم قابل ساخت است. این مصالح بازگشت پذیر بوده، خطری برای ابنیه تاریخی ایجاد نمی کنند و به آسانی قابل جدا شدن هستند. مواد اولیه آن هم ساده و دردسترس است. در این ملات از آهک ایرانی با خلوص بالا استفاده شده است که با قیمت پایینی خام فروشی می شود.
این پژوهشگر بیان کرد: آهک با فرآیندی ساده در ترکیب با آب مقطر و درصد کمی روغن کنجد تبدیل به مادهای باارزش می شود. با آنکه کار پیچیده ای نیست اما کمک بزرگی به میراث فرهنگی کشور می کند.
وی اضافه کرد: نمونه های تولید شده از این ماده برای تست به ایتالیا ارسال می شود. نتیجه تحقیق در لابراتوار با نتیجه استفاده از ملات در محیط واقعی متفاوت می باشد. چونکه در محیط واقعی مولفه های اقلیمی بیشتر است؛ در نتیجه همراه با انجام تست های آزمایشگاهی در ایتالیا ملات در سایت تاریخی به مدت ۴ سال استفاده و بررسی گردید. این ملات ثبت اختراع هم شده و این طرح در مرحله تجاری سازی است.
پهلوان درباب موارد استفاده از این ملات اظهار داشت: این ملات کارکردی محدود دارد و برای قسمتی از کار مرمت استفاده می شود. اما در همین سطح محدود بسیار کاربردی است و نباید به این محصول کمّی نگاه کرد. اگر نگاه کیفی گسترش پیدا کند می توانیم برای موارد مختلفی مواد و مصالح تهیه نماییم.
گلوگاه مهمی از مشکلات کشور رفع شده است
وی اشاره کرد: پیچیدگی های این کار کم است، به فضای فیزیکی زیاد و مواد اولیه پیشرفته ای احتیاج نیست. ما گلوگاه مهمی را پیدا کرده ایم. بیشتر مشکلاتی که در ایران وجود دارد مشکلات بزرگی است که با کمی تغییر و چاره ای ساده حل می شود. در گذشته چنین نگاهی در ایران وجود نداشت و تنها در جشنواره های ملی و بین المللی طرح ها با پیچیدگی های زیاد یا مربوط به علوم خاصی مانند نانو جایزه دریافت می کردند.
استفاده از روغن دورریز مک دونالد برای ضدآب کردن متریال مرمتی
پهلوان اظهار داشت: در طراحی این ملات از مصالح دورریز تخت جمشید هم استفاده شده است. این پروژه به قامت نیاز کشور دوخته شده است. می توان برای نیازهای مختلف متریال طراحی کرد. در این پروژه نگاه ما ضایعات بنیادی است؛ یعنی از ضایعات در ساخت محصول جدید استفاده می نماییم. کانسپت این پروژه که در ایتالیا شکل گرفت استفاده از موادغذایی دورریز بود. در ابتدای طرح در ایتالیا برای ضدآب شدن متریال از روغن های دورریز مک دونالد استفاده می کردیم.
ایران در مدیریت ضایعات ضعیف است
وی اشاره کرد: ایران در مدیریت ضایعات ضعیف است. بیشتر از ۵۰ درصد موادغذایی دور ریخته می شود. در اتحادیه اروپا این آمار ۳۰ درصد است. با ضایعات می شود مفاهیمی خلق کرد. به عنوان مثال دیگر کشورهای جهان از ضایعات مواد خوراکی در زمینه های مختلف استفاده می نمایند که هدف ما در کشور هم به همین سمت هدایت می شود. بنا بر این از روغن کنجد به میزان ۱.۵ درصد در تولید استفاده کردیم.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: روغن های سوخته در نتیجه حرارت با جابه جایی اسیدهای اولئیک و لینولئیک ارزشمندتر می شوند. روغن سوخته در فورمولاسیون های باستانی استفاده می شده و اثر این ترکیب اغلب اوقات بیش از سلوشن های شیمیایی (محلول شیمیایی) است.
هدف ما استفاده از مواد اولیه بومی است
وی افزود: در ایتالیا از روغن آفتاب گردان و در ایران از روغن کنجد استفاده کردیم. چونکه کنجد محصول بومی همین سرزمین است و تلاش ما این بوده که مواد اولیه به کار رفته بومی باشد. بعد از استفاده از روغن کنجد همان درصدهای اسید اشباع حاصل شده است.
پهلوان عنوان کرد: آشنایی من با یک گروه ایرانی فعال در زمینه میراث فرهنگی در ایتالیا موجب شد مشکل مواد و مصالح مرمتی در ایران را ببینم. در ایتالیا در دپارتمان مربوط به تولید متریال کار می کردم در نتیجه پروژه ام را به این سمت سوق دادم. از جایی که تمایل به همکاری بین ایران و ایتالیا وجود داشت این پروژه تابحال به خوبی پیش رفته است. بودجه این پروژه از بودجه کارهای پژوهشی دانشگاه تأمین شده است.
وی بیان کرد: مشتری اصلی این محصول پایگاه های جهانی مانند تخت جمشید هستند. این محصول به عنوان طرح پژوهشی دانشگاهی بدون ثبت شرکت یا ثبت در پارک علم و فناوری در قدمهای اول فروخته می شود. زمانی که به ایران بازگشتم و این پروژه را آغاز کردم با بهره گیری از تسهیلاتی که معاونت علمی ریاست جمهوری به طرح اختصاص داد این کارگاه را تجهیز کردم و حالا این مکان متعلق به دانشکده مهندسی است و به عنوان میهمان در آن حضور داریم.
پهلوان درباب چشم انداز طرح خود اظهار داشت: ما چشم اندازی گام به گام چیدیم. هدف تا پایان ۱۴۰۱ این است که در تخت جمشید و چند سایت دیگر از مواد مرمتی استفاده و این طرح تا ۱۴۰۲ بصورت محدود رشد کند. به سبب این که رشد تدریجی بوده نیازی به حمایت های گسترده نداشتیم. در طول این مدت، طرح چند جایزه ایرانی مانند جایزه کاظمی آشتیانی و خوارزمی دریافت کرده است. این جوایز شرایطی برای پشتیبانی از برندگان را به وجود می آورد.
پهلوان اضافه کرد: از جایی که این پروژه دانشگاهی بوده و در سطحی محدود انجام شده با مانعی روبه رو نشدم. افرادی که در این عرصه کار می کنند موانع زیادی را خواهند دید اما من خوش شانس بودم که با مانعی برخورد نداشته ام.
مراکز رشد دانشگاهی راهی برای برچیدن موانع ایده ها
وی درباب رده بندی طرح های پژوهشی اظهار داشت: رده بندی TRL به میزان فنی بودن دانشی که عرضه می شود مربوط است و از ۱ تا ۸ شماره گذاری می شود. رده ۱ تا ۳ در دانشگاه ها بررسی می شود و شکل گیری ایده، تحقیقات اولیه و امکان سنجی در این رده قرار می گیرد. صنعت به TRL ۷ و ۸ نیاز دارد که بتواند ایده را به مرحله تجاری سازی و خلق ثروت برساند.
این پژوهشگر عنوان کرد: یکی از موانعی که سر راه ایده ها قرار دارد، این است که TRL ۴ تا ۶ پرداخته نمی گردد. حل این مانع نیاز به مراکز رشد دانشگاهی دارد که به این بخش از طرح های پژوهشی بپردازند و ایده ها را به دست صنعت برسانند. نهادهای متولی این کار در کشور وجود دارند اما مشکل دیگر این است که فضای دانشگاه و صنعت از یکدیگر جدا هستند. این طرح از نظر اجرایی در ۶TRL است.
فعالیت در زمینه میراث فرهنگی نیازمند از خودگذشتگی است
وی اظهار داشت: ارزش مالی میزان مورد نیاز این محصول جهت استفاده در تخت جمشید معادل ۷۰۰ میلیون تومان است. اعتباری که در پایگاه میراث جهانی برای خرید محصول در نظر گرفته شده بسیار کمتر از این مبلغ است. از جایی که اولویت ما استفاده از محصول است با همین قیمت ملات را در اختیار میراث فرهنگی برای مرمت تخت جمشید می گذاریم. یکی از موانع بزرگ کار در زمینه میراث فرهنگی این است که این حوزه، حوزه ضعیفی بوده و کار کردن در این حوزه نیازمند کرنش، سازگاری و از خودگذشتگی است.
پهلوان با تأکید بر این که جشنواره خوارزمی سبب توجه بشتر به طرح ما شد، اظهار داشت: طرح های پژوهشی به برند احتیاج دارند. اگر این اسامی کنار طرح نباشد، آن طرح مطرح نخواهد شد، حتی اگر متریال خوبی تولید شده باشد به سبب عدم تبلیغات مناسب طرح ها می توانند ناشناخته باقی بمانند. از طرفی جایزه خوارزمی تسهیلاتی در حوزه ورود به پارک علم و فناوری و تبدیل شدن به شرکت دانش بنیان عرضه می دهد که طرح ما هنوز از این حمایت ها استفاده نکرده است. معاونت علمی ریاست جمهوری هم نگاه ویژهای به برندگان جشنواره خوارزمی دارد.
وی بیان کرد: گسترده شدن کار در زمینه بین الملل به جنس دیگری از روابط نیازمند است. برای این کار باید با گروههای خارجی که در ایران فعالیت دارند، ارتباط گرفت و کار کرد یا مقاله مرتبط به طرح در مجلات معتبر منتشر شود. این طرح در سلسله مقالات مشترک با اساتید برجسته دنیا، در بهترین مجلات در رابطه با این حوزه انتشار یافته است که این مورد به مطرح شدن برند محصول کمک کرده است.
منبع: عصر توریسم
