به گزارش عصر توریسم نمك های كارون به در و دیوار سازه جهانی شوشتر پاشیده و شوره به بخش هایی از این بنای تاریخی نفوذ كرده است. بدین سان نگرانی ها برای پیش روی این رسوب گذاری و تخریب تدریجی این اثر جهانی بیشتر شده است.
ب ه گزارش ایسنا، بارها به وزارت نیرو این تذكر داده شده كه شوری آب رودخانه كارون را كه تهدیدی برای سلامتی مردم خوزستان و حتی آثار تاریخی این منطقه است بررسی كند و مانع افزایش شورآبی بیشتر این رودخانه شود.
ردپای نمك را باید در سد “گتوند” دانست. این سد در ۲۵ كیلومتری شمال شوشتر ساخته شده كه از زمان آبگیری آن میلیون ها تُن از معدن نمكی گچساران در مخزن سد حل شده و بخش زیادی از آن وارد بستر رودخانه كارون شده است. هم اكنون آثار آنرا نه تنها در آب آشامیدنی منطقه، بلكه در خانه های مسكونی كل شهر می توان مشاهده كرد. همینطور در سازه های آبی شوشتر كه در لیست جهانی یونسكو هم به ثبت رسیده، به وضوح آثار رسوب نمك كه در حال پیش روی است دیده می شود.
محمدعلی چهارمحالی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شوشتر به افزایش میزان املاح نمكی در رود كارون اشاره می كند و به ایسنا می گوید: متأسفانه آثار نمك روی دیوارهای سازه های آبی شوشتر و بر بدنه آن به وفور مشاهده می شود، همین میزان نمك تهدید مخربی برای سازه های آبی شوشتر است و رویش نی ها را در باطلاق ها، شورزارها و فاضلاب های اطراف این اثر تاریخی افزایش داده است، این نی ها گیاهان صدمه زننده ای محسوب می شوند كه بر اثر وجود املاح نمكی در آب رویش آنها افزایش می یابد.
به گفته او، سد گتوند عامل افزایش میزان نمك و املاح در آب های بالادستی است.
او در این باره می گوید: سد گتوند بخش زیادی از معدن نمك را در خود حل كرده است كه هم اكنون شاهد فاجعه زیست محیطی هستیم. از جانب دیگر میراث جهانی سازه شوشتر در پایین دست این سد در معرض خطر قرار دارد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شوشتر در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به حق آب این سازه طبق كنوانسیون های جهانی اظهار می كند: وقتی آب كم می شود میزان نمك محلول در آن افزایش می یابد كه این نمك در بدنه سازه ها حتی در بخش های بالادستی این اثر رسوب كرده و در بخش هایی از بدنه بنا شاهد شوره هستیم و دیواره ها هم مملو از نمك شده است.
چهارمحالی با تاكید بر ضرورت تصمیم گیری درباره كلیت فعالیت سد گتوند، می گوید: حدود این میزان نمك در آب در بلند مدت حتی در بین مدت و در بازه ۲۰ تا ۲۵ سال احتمال ایجاد تخریب در بنا را بیشتر می كند.
از سال ۹۸ اداره آب و برق لایروبی رودخانه شوشتر را انجام می دهد
محمدحسین ارسطوزاده، معاون میراث فرهنگی استان خوزستان و مدیر پایگاه جهانی شوشتر درباره شرایط این سازه، كلی تر صحبت می كند و به ایسنا می گوید: درباره این اثر سه مبحث به صورت اصلی مطرح است كه باید در حوزه مدیریتی میراث جهانی به آن توجه شود؛ از آن جمله فاضلاب ها هستند. آنها از مسیر رودخانه كارون وارد مجموعه سازه های آبی شوشتر می شوند. فاضلاب ها باید با یك برنامه ریزی زمان بندی شده سازماندهی می شد، اما متأسفانه روند آن به كندی پیش رفت.
او در ادامه اضافه می كند: هم اكنون فاضلاب شهری وارد آب كارون شده و به این واسطه وارد سازه های آبی شوشتر می شود. با عنایت به این كه هم اكنون در شهر شوشتر ساماندهی شبكه فاضلاب در حال انجام می باشد باید در انتظار اتمام پروژه بمانیم تا از نفوذ فاضلاب به پای میراث جهانی جلوگیری شود. پروژه شبكه فاضلاب شوشتر در سال ۹۸ سرعت بیشتری به خود گرفته است كه امیدواریم سال آینده به نتیجه برسد.
ارسطوزاده سیلابی بودن جریان رودخانه را برای سازه های شوشتر كه اتفاقاً با این انگیزه بوجود آمده اند، صدمه نمی داند، اما نمكی شدن رودخانه كارون را اثر منفی بر این اثر تاریخی تشخیص می دهد.
او درباره شوره ها و رسوب نمك كه به بخش هایی از سازه آبی شوشتر نفوذ كرده است، تاكید می كند: باید به صورت ریشه ای مبحث معدن و كوه نمك كه در پشت سد گتوند قرار دارد، حل شود. با این كار تمام مشكلات رفع خواهد شد، اما تا زمانی كه این قضیه حل نشود، همچنان در معرض این مشكلات قرار داریم.
معاون میراث فرهنگی خوزستان می گوید: مبحث رسوب گذاری در شوشتر حدود دو ماه پیش در شورای عالی میراث فرهنگی استان بررسی و اداره آب و برق خوزستان مكلف شد مبحث لایروبی و نگهداری بستر رودخانه همجوار آثار میراث جهانی مانند سازه های آبی شوشتر را در برنامه سالانه خود قرار دهد. این در شرایطی است كه در خلال این سال ها بر اثر سوءتفاهم تصور می شد كه متولی نگهداری این اثر تاریخی تنها سازمان میراث فرهنگی است، در این جلسات توجیهی چنین مواردی بررسی شده و از این پس مقرر است سازمان اداره آب و برق خوزستان به صورت سالانه لایروبی این رودخانه را بر عهده داشته باشد. این كار از سال ۹۸ انجام می شود. این لایروبی ها از «بند میزان» آغاز می شود و تا پایین دست سازه های آبی و آسیاب های شوشتر ادامه خواهد داشت.
سازه های آبی شوشتر میراث جهانی ایران است كه در سال ۲۰۰۹ در لیست آثار تاریخی یونسكو به ثبت رسید. قدمت این اثر به دوره ساسانیان بازمی گردد.
