به گزارش عصر توریسم شاهوار شاهرود می تواند به علت اهمیتی كه در اقلیم منطقه، وحوش و گیاهان ویژه و ركورد مرتفع ترین قله البرز شرقی كه دارد، بعنوان مطالبه ای همگانی درفهرست آثار ملی به ثبت برسد.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها – محمد حسین عابدی: شاهوار با نزدیک چهار هزار متر ارتفاع بلندترین قله سلسله کوه های البرز شرقی است. قله ای که منشأ حیات است و بزرگترین کانون آب ساز شرق کشور نام دارد، وحوش، پوشش گیاهی، منابع آبی، درختانی مانند اورس، و… سبب شده تا شاهوار به یکی از مهمترین مراکز گردشگری، کوهنوردی و همینطور زیست شناسی در شرق استان سمنان بدل شود. منطقه ای که به علل گوناگونی منحصر به فرد بوده و می تواند در لیست آثار ملی جای گیرد و این درست همان مطالبه مردم منطقه است.
شاهوار در صورت ثبت می تواند به بزرگترین محل کمپینگ حرفه ای کوهنوردان و دوست داران طبیعت، محل برگزاری اردوهای تیم ملی کوهنوردی و صخره نوردی با عنایت به نزدیکی به مجن و شاهکوه و امکان استقرار ورزشکاران در آن، مینی ژئوپارک زیست شناسی برای اساتید و دانشجویان دانشگاه در جهت مطالعات گیاهان و خاک البرز شرقی و همینطور درختان و گیاهان سوزنی برگ به جای مانده از دوران یخبندان و… بدل شود.
مطالبه مردم ثبت ملی شاهوار
یکی از کسانی که این مطالبه را برای اولین بار بیان کرد گلچهره محمدی معاون سابق فرماندار شاهرود و از موثران شهرستان بود که در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه تحقق مطالبه مردمی ثبت شاهوار ضروری می باشد، اظهار داشت: شاهوار فقط منظر گردشگری نیست ولذا بر مبنای همین اسناد بالادستی و منابع آب استان، شاهوار محل وزش بادهای باران زا و مبدأ بالاترین نزولات جوی و منشأ سرشاخه های حوزه آبریز، تأمین جریان پایه رودخانه تاش و چشمه سارهای واقع در آن و منشأ تغذیه سفره های آبی بخش هایی از دشت مجن، امیریه، بسطام، منابع آب آهکی و قنات شرب شاهرود است.
اگر می خواهیم چرخ صنعت بچرخد و گردشگری و صنایع دستی رونق یابد، ثروت های خدادادی خویش را حفظ نماییم و هم اکنون باارزش ترین آن شاهوار است محمدی بیان نمود: اگر می خواهیم کشاورزان و دامداران و تولیدکنندگان بخش کشاورزی که سلامت و امنیت غذایی ما را تأمین می کنند و در سال های اخیر تجربه تلخ سرمازدگی و تگرگ را داشته اند کم آبی و بی آبی تهدیدشان نکند اگر می خواهیم چرخ صنعت بچرخد و گردشگری و صنایع دستی رونق یابد، ثروت های خدادادی خویش را حفظ نماییم و هم اکنون باارزش ترین آن شاهوار است که اهالی خوش ذوق بسطام در ابتدای جاده نام قله آنرا بعنوان جاذبه طبیعی ذکر کرده اند.
وی با تاکید بر اینکه ثبت شاهوار بعنوان یک اثر طبیعی ملی و مطالبه آن بزرگ ترین رسالت امروز ما است، اضافه کرد: ثبت ملی شاهوار بعنوان موهبتی الهی، اثر و جاذبه طبیعی البرز شرقی و منظر گردشگری شهرستان شاهرود و استان سمنان پیشرفت و پایداری ملی را به ارمغان خواهد آورد. علاوه بر مسؤلان سیاسی و قضائی شوراهای شهرها و روستاها هم باید این مهم را مطالبه کنند.
شاهوار از شمال به آبادی های چه جا و سیاه مرز کوه، از غرب به تاش، جنوب غرب مجن، جنوب قطار زرشک، جنوب شرق نکارمن و از جانب شرق به ابرسج محدودشده و به صورت مخروطی تنها از خط الراس شمال شرقی به دیگر ارتفاعات البرز شرقی متصل است.
ورزش های صعودی یک ظرفیت اقتصادی
برای صعود به این قله سه هزار و ۹۴۵ متری راه های دسترسی زیادی وجود دارد که مهمترین آن از راه روستای نکارمن، قطار زرشک و روستای تاش است، کوهنوردی ازجمله ورزش هایی است که می تواند منبع درآمدزایی و جذب گردشگر های داخلی و خارجی باشد چونکه یکی از نقاطی به حساب می آید که کوهنوردان برای صعود به دماوند حتما باید گواهینامه صعود به شاهوار را در پرونده خود ثبت کنند.
شاهوار سالانه میزبان ۵۰۰ کوهنورد در سطح ملی است و می تواند قطب کوهنوردی باشد، این کوه به علت شباهات هایی که با قله های مرتفع در ایران و پاکستان دارد می تواند تمرینی بسیار عالی برای کوهنوردان باشد قله شاهوار می توانست بعنوان قطب گردشگری ورزش کوهنوردی در شمال شرق کشور معرفی شود چونکه علاوه بر ارتفاع چهار هزار متری در جوار منطقه صخره ای مجن قرار گرفته که در نتیجه می توان اردوهای تیم ملی کوهنوردی و صخره نوردی و ورزش های صعودی را همگی به صورت متمرکز در یک نقطه برگزار کرد به نظر می آید کمتر نقطه ای در کشور باشد که بشود در یک سوی آن کوهنوردی در بین برف و مسیرهای صعب العبور و در سوی دیگر آن سنگ نوردی و صخره نوردی کرد آن هم در مدت زمانی بسیار کوتاه.
می توان با گردشگری های مسئولانه و حرفه ای، ایجاد تورهای کوهنوردی، برگزاری اردوهای تیم های کوهنوردی و لیدری تورهای گردشگری و … شاهد اشتغال زایی خوبی هم در منطقه شاهوار بود آن طور که مسؤلان ورزش و جوانان می گویند این کوه سالانه میزبان ۵۰۰ کوهنورد است، حدید نیابتی از کوهنوردان بنام شمال شرق ایران بابیان اینکه شاهوار می تواند قطب کوهنوردی باشد، اظهار داشت: این کوه به علت شباهات هایی که با قله های مرتفع در ایران و پاکستان دارد می تواند تمرینی بسیار عالی برای کوهنوردان باشد.
وی بابیان اینکه در گذشته گله های بزرگ قوچ و میش، کل و بز و پرندگان در شاهوار به وفور دیده می شدند که با حفظ حیات وحش و محیط زیست می توان باردیگر شاهد این وحوش بود، ابراز کرد: همین وحوش هستند که کوهنوردان را سر حال می آوردند همینطور می توان از این ظرفیت خدادادی برای تحقیق محققان، عکاسی حرفه ای و تورهای گردشگری و… بهره برد.
پذیرایی از گردشگران و کوهنوردان
مرتضی شریفی یکی دیگر از فعالان حوزه کوهنوردی و گردشگری با اشاره به اینکه شاهوار سالانه می تواند پذیرای ۵۰۰ تا یک هزار توریست و کوهنورد باشد که ایجاد زیرساخت های اقامتی، گردشگری، خدماتی، فروشگاه های لوازم کوهنوردی، راهنمایان بومی مسیرهای کوهنوردی و … سالانه ده ها شغل برای این منطقه ایجاد کند در ضمن محیط زیست هم تخریب نمی گردد، اظهار داشت: این روزها به علت ناملایماتی که در حق شاهوار صورت گرفته کوهنوردان کمتر به آن سفر می کنند اما باید دانست که این کوه معدن پول ساز از لحاظ گردشگری و کوهنوردی و همینطور گردشگری علمی است.
شریفی با اشاره به اینکه صعود به شاهوار اصلاً سهل نیست و این سبب می شود تا اتفاقاً کوهنوردان به آن جذب شوند، تصریح کرد: باید شاهوار بیشتر از گذشته بعنوان برند در کشور و بین کوهنوردان مطرح شود که یکی از طریق های آن ثبت ملی شاهوار به مثابه یک گنجینه پرارزش ملی در ایران است.
وی با اشاره به اینکه الان علی رقم قرارگیری در تیرماه در قله شاهوار برف وجود دارد، بیان داشت: این امر نشان داده است که این قله از لحاظ تأمین منابع آبی، گرادیان هوا یعنی اختلاف دمای روز و شب و همینطور تغذیه منابع زیرزمینی، آبراهه ها، نقش آفرینی در تأمین غذای وحوش و… چقدر حائز اهمیت می باشد در نتیجه ثبت ملی آن سبب می شود تا بتوانیم این کانون حیات بخش را حفظ نماییم.
ثبت ملی در ۳ محور پیگیری شود
مطالبه ثبت ملی شاهوار اما چه مزیت هایی دارد طبق قانون اراضی ثبت شده غیرقابل دست اندازی هستند در نتیجه می توان شاهد حفظ منابع آب، خاک و طبیعت و حیات وحش منطقه بود در این بین یکی از اعضای سابق کمیته ثبت آثار ملی کشور در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: معمولاً منابع و مناطقی ثبت ملی می شوند که دارای اهمیت ویژه ای در حوزه های میراث فرهنگی، میراث بشر، منابع طبیعی، ارزش های گردشگری و طبیعت داشته باشند که شاهوار حداقل سه الی پنج مورد از فاکتورها را دارد و این در شرایطی است که مکان هایی با دو فاکتور هم بعضاً ثبت ملی می شوند.
محمد امیری بابیان اینکه شاهوار در صورتیکه ثبت ملی شود می تواند به مثابه یک گنجینه پرارزش محسوب شود که می بایست آنرا حفظ کرد، بیان داشت: باید نگاهمان به گنجینه های ملی تغییر کند اولاً این ثبت سبب می شود تا توجه همگان به منطقه شاهوار که قطب گردشگری کوهنوردی و صخره نوردی و علمی است جلب می شود و ثانیاً مسؤلان را برای حفظ این گنجینه پرارزش ترغیب می کند.
وی اضافه کرد: می توان برای ثبت شاهوار حداقل چهار فاکتور را مورد استناد قرار داد نخست ارزش اکوتونی آن یعنی زیستگاه گیاهانی چون اورس و سه گونه پرارزش گیاهی که مطالعات نشان می دهد فقط و فقط در همین منطقه از دنیا وجود دارد، دوم وحوشی چون قوچ که بازهم باید تصریح کرد در منطقه رشته کوه های البرز تنها در بخش شرقی و به خصوص شاهوار دیده می شود، مبحث بعد کوهنوردی و مسیرهای منحصر به فرد آن برای گردشگران حرفه ای است و در نهایت مبحث آخر منابع آبی سرشاری هستند که در شاهوار وجود دارند و شمال شرق استان سمنان و بخشی از استان گلستان را مشروب می سازد.
زیستگاه قوچ اوریال
سعید آقایان یکی از دوست داران محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر، بیان نمود: قوچ اوریال در تمام دنیا فقط و فقط در بخشی از افغانستان و منطقه البرز شرقی و شاهوار تا حوالی سمنان وجود دارد و بعد از آن قوچ ها به قوچ البرزی و بعد از آن به قوچ ارمنی بدل می شوند در نتیجه شاهوار یکی از مهمترین زیستگاه قوچ اوریال است که می توان همین حیوان منحصر به فرد با داشتن یکی از خالص ترین رگه های نژادی را نمادی برای ثبت شاهوار در نظر گرفت.
قوچ اوریال در خطر است و بنابراین ثبت ملی شاهوار می تواند این گونه نادر جانوری با خلوص نژادی بسیار بالا را نه تنها برای ما بلکه برای تمام جهان حفظ کند وی با اشاره به اینکه نزدیکی شاهوار به شهر و موردتوجه بودن زیستگاه قوچ اوریال برای دانشمندان، محققان و زیست شناسان و… سبب می شود تا شاهوار به یکی از مهمترین زیستگاه های این نوع چهارپا در کل جهان بدل شود، اظهار داشت: قوچ اوریال در خطر است و بنابراین ثبت ملی شاهوار می تواند این گونه نادر جانوری با خلوص نژادی بسیار بالا را نه تنها برای ما بلکه برای تمام جهان حفظ کند.
محسن طاهری از فعالان بخش گردشگری و دانش آموخته رشته منابع آبی هم در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: امروز باید مردم بدانند که ثبت ملی شاهوار می تواند جلوی تخریب خیلی از منابع آبی، وحوش، درختان و گیاهان و… را بگیرد و بنابراین از این بابت است که ثبت ملی شاهوار یک نوع مطالبه همگانی به حساب می آید این اتفاق میمون و مبارک در جنگل ابر هم تجربه کردیم سال قبل این جنگل به لیست جهانی اضافه گردید تا بهتر بتوانیم از منابع آن محافظت نماییم.
وی اضافه کرد: باید امروز دو کار در شاهرود صورت گیرد نخست اینکه میراث فرهنگی به صورت جدی به مبحث ورود کرده و خواهان ثبت شاهوار باشد و ثانیاً سازمان های مردم نهاد به کمک رسانه ها اسناد و مدارک ثبت ملی شاهوار را تهیه و برای برند سازی شاهوار به مثابه یک کانون حیات بخش و مرکز ورزش های صعودی، گردشگری علمی، جانور شناسی، گیاه شناسی و… اقدام نمایند چونکه رمز موفقیت در ثبت و عرضه یک گنجینه ملی ابتدا برند سازی است.
اراده ای وجود ندارد
یکی از کارشناسان میراث فرهنگی با اشاره به اینکه اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان عاشقانه و دلسوزانه تمایل به ثبت شاهوار دارد اما اراده ای بیشتر از میراث فرهنگی باید در سطح شهرستان شاهرود و استان سمنان باشد که گویا این اراده وجود ندارد، اظهار داشت: از خدا می خواهیم تا بتوانیم شاهوار را به ثبت برسانیم اما دو مانع پیش رو است نخست اینکه تخریب های محیط زیستی صورت گرفته در آن آنقدر وسیع است که خدا می داند اصلاً آنرا می شود ثبت نمود یا خیر و ثانیاً باید این مورد به مطالبه همگانی و اراده مسؤلان بدل شود وگرنه از میراث به تنهایی کاری بر نمی آید.
۴ گونه گیاهی از شاهوار برای نخستین بار در جهان شناسایی شده است که منحصربه فردترین منطقه ازنظر پوشش گیاهی به حساب می آید همینطور شاهوار معدنی از ذخایر ژنتیکی منحصر به فرد است وی با تأیید اینکه کسی اجازه مصاحبه درباره شاهوار را ندارد و شما هم نام مرا درج نکنید، اظهار داشت: «دلیل این امر را نمی دانم اما هیچگاه اشاره ای به صحبت هایی که کردم نکنید و از شما هم می خواهم چندان پیگیر این مورد نباشید دردسر برای همه درست می کنید» این کارشناس میراث فرهنگی حتی خواهان پاک کردن فایل صوتی مصاحبه هم شد. اینکه چه فشاری بر روی کارمندان میراث فرهنگی برای این مورد است، معلوم نیست.
علی رغم اظهارنظرهای ضد و نقیض می توان مطالبه ثبت شاهوار را در سه عرصه منحصر به فرد پیگیری کرد نخست گیاهان منحصر به فرد این قله که در جهان به نام قله شاهوار ثبت شده اند همان گونه که حسین آخانی عضو هیئت علمی و استاد گیاه شناسی دانشگاه تهران در اینباره معتقد است: چهار گونه گیاهی از منطقه شاهوار شاهرود برای نخستین بار در جهان شناسایی شده است که منحصربه فردترین منطقه ازنظر پوشش گیاهی به حساب می آید همینطور شاهوار معدنی از ذخایر ژنتیکی منحصر به فرد است.
اهمیت قرارگیری در لیست ملی
دومین موضوعی که می توان در ثبت ملی شاهوار آنرا بیان کرد خصوصیت منحصر به فرد کوهنوردی آن و سومین خصوصیت منحصر به فرد مهمترین زیستگاه قوچ اوریال در شمال شرق ایران و یکی از زیستگاه های مهم این نوع گونه خالص جانوری در دنیا به حساب می آید که در کنار پوشش گیاهی مردم شاهرود و استان سمنان را امیدوار کرده تا بتوانند روزی شاهد ثبت ملی این قله باشند.
فقدان پیوست های محیط زیستی و همینطور در نظر نگرفتن مصالح عمومی مردم در بسیاری مقاطع و مکان ها، متأسفانه سبب شده تا خیلی از منابعی که می توانست روزی در لیست آثار ملی ایران اسلامی قرار گیرد یا توان قرارگیری در این فهرست را یابد و یا سبب شود تا این گنجینه ها از لیست بیرون بروند.
نابودی دریاچه ارومیه، بختگان و گاوخونی، سیاه کوه کرمان و شاهوار شاهرود، تالاب انزلی که نزدیک بود به ورطه نابودی کشیده شود و اگر ترمز این کار کشیده نمی شد امروز از آن چاله ای خالی از آب باقی نمی ماند، تخریب خاک های قشم به بهانه میگو پروری و ده ها مورد دیگر همگی نمونه هایی از دخالت های انسان در طبیعت هستند که گنجینه های ملی مان را به تاراج می برد تا عده ای از آن سود اقتصادی کنند.
هفته گذشته خبر ثبت «قلعه اسب کشان در دهستان توران شاهرود» سبب خرسندی مردم شد و امیدها را در دل زیاد کرد تا بتوان شاهوار را هم بعنوان یک گنجینه ملی به ثبت رسانید.
