فارس سرپرست پایگاه میراث جهانی تخت جمشید ضمن اشاره به اینكه محتوای اطلس گلسنگ ها با مفهوم شناسایی این عوامل، آماده شده و امیدواریم تحقیقات انجام و تكمیل شده را تبدیل به یك ماكت كرده و با عنایت به مباحث مهم تصویری و گرافیكی، آنرا به شكل كتاب منتشر نماییم.
حمید فدایی در گفت و گو با ایسنا و در مورد روند تهیه اطلس گلسنگ ها، اظهار داشت: این پروژه کاری مشترک به حساب می آید که از سال ۱۳۸۳ و با همراهی آقای دکتر سهرابی، شروع شده و طی این سال ها پروژه ای بسیار دشوار اما لذتبخش، انجام شده است.
او با اشاره به اینکه با عنایت به گونه های مختلف گلسنگ و رفتارهای متفاوت هر گونه، زدودن و مقابله با این عامل صدمه زا در مجموعه های تاریخی متفاوت می باشد، اظهار داشت: با در نظر گرفتن اهمیت زدودن و پاکسازی گلسنگ ها در مجموعه تخت جمشید، ابتدا باید نسبت به گونه های مختلف آن، شناخت پیدا می کردیم و این فرآیند شناخت هم طی سال های ۸۳ تابحال ادامه داشته و منجر به شناخت حدود ۱۵۰ گونه شده است.
فدایی با تاکید براینکه کار بزرگ و ماندگاری توسط دکتر سهرابی و تیم کارشناس همراه وی در شناسایی گلسنگ ها انجام شده است، در مورد طرح تهیه اطلس گلسنگها اظهار داشت: برخی از این گلسنگ ها تأثیر مخربی داشتند و بعضی هم اثر کمتری برجا گذاشته اند؛ بنابراین از همان ابتدا فکر کردیم که این مطالعات را زمینه ای برای تهیه یک اطلس قرار داد. البته مطالعات در تخت جمشید و پاسارگاد انجام و زمینه این مهم فراهم گردید.
سرپرست پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اظهار داشت: به یاری خدا در همین ماه های گذشته ماکت اولیه یعنی گزارش کاملی از شناسایی گلسنگ ها نهایی شد و ما هم تلاش می نماییم که با کمک پژوهشگر این طرح، آن گزارش را در چارچوب یک ماکت کتاب علمی، آماده نماییم. اما فرایند تبدیل یک گزارش به ماکت یک کتاب، نیازمند آنست که خصوصیت های کتاب برای آن فراهم گردد.
فدایی افزود: این پروژه حالا از بابت چگونگی عرضه محتوا در چارچوب تصاویر خوب و نقشه هایی با کیفیت در حال انجام می باشد، این مرحله که نهایی شود بقیه مسائل در ارتباط با چاپ خواهد بود؛ ما امیدوار هستیم که بخش عمده ای از کار در ماه های پیش رو تا آخر سال انجام و یک ماکت کتاب علمی خوب، آماده شود و بعد از طی سطوح علمی و بحث های گرافیکی، تا آخر سال بخش مهمی از کار نهایی شده باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا محتوای اطلس گلسنگ های تخت جمشید و پاسارگاد هم اکنون آماده شده است؟، اظهار داشت: محتوا با مفهوم شناسایی آنها بله، شناخت نسبت به انواع گلسنگ ها شامل مخرب، کم خطر یا بی خطر، که با الگوهای استاندارد آن مطابقت داده شده است؛ حتی به نظر می آید گلسنگی هم بوده که برای نخستین بار در تخت جمشید شناسایی شده است؛ به این معنا که یک گونه جدید به دنیا معرفی می شود؛ بنابراین پروژه تهیه اطلس گلسنگ با چنین خصوصیت محتوای علمی، آماده است.
فدایی در پاسخ به این سوال که آیا تهیه اطلس گلسنگ ها به مفهوم عرضه راهکارهای علمی برای نجات میراثی نظیر تخت جمشید از صدمه این آفت ها است؟ اظهار داشت: فرض کنید ما در جنگی قرار داریم که بدون داشتن شناخت دقیق از دشمن و امکاناتش نمی توان برنده آن بود، باید ابتدا شناخت کافی پیدا کرد و بعد برای مقابله نسخه پیچید؛ این در مورد گلسنگ ها مصداق دارد.
او افزود: این مورد در سرتاسر جهان مورد بحث است، اگر ما هم این راه دراز را نپیموده بودیم، حالا نسبت به مشکل کور بودیم و نمی توانستیم تشخیص دهیم که تمرکز باید روی کدام گونه گلسنگ باشد، با چه ابزار و چه روشی گلسنگ را حذف یا کنترل کنیم؛ این را باید توجه داشت که در مبحث گلسنگ و تکثیر آنها ما با یک مبحث و مبحث زیست محیطی روبرو می باشیم. حالا به همت کارشناسان و متخصصان این شناخت حاصل شده و البته که این نیمی از طریق است و هنوز نیمه دوم که اتفاقا، دست کمی از نیمه اول ندارد، را انجام نداده ایم.
فدایی با تاکید براینکه دغدغه طرفداران و دوستداران میراث فرهنگی به جا بوده است، اظهار داشت: این درست بودن دغدغه بدان مفهوم نیست که بنایی که ۲۵۰۰ سال با چنین شرایطی جلو آمده، طی ۱۰ یا ۱۵ سال مشکلش حل و به شکل کامل رفع گردد، بارها گفته ایم که اجازه دهید کار مطالعات با دقت تمام کامل شود؛ ما آهسته و پیوسته و با شناخت دقیق مسیر پیش رو و با شناخت مسائل، پیش برویم.
مواجهه با میراث جهانی نیازمند فکر و کار جهانی است
او در پاسخ این پرسش که آیا حالا و با توجه به شناخت علمی نسبت به مشکل گلسنگ ها، مانع دیگری برای زدودن این آفت از آثار تاریخی خصوصا میراث جهانی تخت جمشید و پاسارگاد وجود دارد؟ اظهار داشت: توجه داشته باشیم که ما با یک میراث جهانی روبرو می باشیم، آن هم میراثی که سنگی و صخره ای است و همیشه سنگ میزبانی خوب برای گلسنگ محسوب می شود؛ جهانی بودن یک بنا، به تنها یک محدودیت برای انجام هر کاری است، حال اگر بخواهیم کار را برای حفاظت و درمان پیش ببریم بطور قطع باید آزمایشگاهی در همین مقیاس داشته باشیم آنهم نه روی میراث جهانی؛ آنوقت و بعد از ارزیابی دقیق، به شکل محدود عمل کرده و نتایج آنرا در آزمایشگاه یا در محدوده پایلوت و میدانی بستر سنگ معمولی، نه سنگ تاریخی، ببینیم. بعد از آن بررسی نماییم که آیا همین نتایج را در سنگ و سنگ نگاره های تاریخی هم خواهیم گرفت. مبحث اصلی در بخش درمان اینست که مقیاس ها را رعایت کرده و بی گدار به آب نزنیم.
بضاعت اندک در متخصصان گلسنگ شناسی
فدایی در پاسخ به اینکه آیا متخصصان داخلی توانایی انجام کامل پروژه را دارند یا باید از متخصصان خارجی هم بهره بگیریم؟ اظهار داشت: بار دیگر این مورد را باید متذکر شوم که ما با یک میراث جهانی سر و کار داریم که حل مشکلاتش هم راهکارهای جهانی را می طلبد؛ ما به این مورد اعتقاد داریم، کما اینکه در مراحل شناخت و مطالعات هم از اساتید گلسنگ شناسی، به واسطه ارتباطاتی که با دانشگاه های جهان داشتیم، بهره بردیم.
او افزود: تخصص گلسنگ شناسی مثل تخصص هایی همچون دیرینه شناسی یا حفاظت نیست که تعداد زیادی متخصص در کشور آموزش داده باشیم، یا جامعه دانشگاهی تعداد زیادی گلسنگ شناس تحویل جامعه داده باشند، ما در این حوزه بضاعتمان کم است اما خوشبختانه همان چند نفری هم که روی این مورد تمرکز دارند، که سرآمد آنها هم جناب دکتر سهرابی ست، از دانش بسیار بالا و وسیعی برخوردارند؛ این ها تحصیل کرده هستند و تمام دغدغه شان برای سال ها روی بحث گلسنگ متمرکز بوده است.
فدایی تصریح کرد: برای این مهم همچنان نباید راه اشتباه برویم، اینکه بتوانیم در مبحث آزمایشگاه و امکانات آزمایشگاهی از خارج کشور کمک بگیریم، یا در بحث درمان از دانش افرادیکه پیش از این در نقاط مختلف جهان نتایج خوبی در کنترل گلسنگها کسب کرده اند استفاده کنیم؛ اینکه از مقالات انتشار یافته توسط اساتید خارجی پیرامون این مورد بهره ببریم، همه مد نظر قرار دارد، البته در مرحله شناخت ارتباط خوبی با دانشگاه های جهان برقرار شد که در مرحله راهکار درمانی هم می تواند ادامه داشته باشد.
لزوم حفاظت از پلکان شرقی کاخ آپادانا
وی در مورد نگرانی ها برای اقدامی سریع در مورد دیوار شمالی کاخ آپادانا که بیشترین صدمه را از گلسنگ ها دیده است، هم اظهار داشت: علت اینکه چنین مطلبی در مورد کاخ آپادانا مطرح می شود انست که ما یک پلکان شرقی و یک پلکان شمالی در این بنا داریم، بخش شرقی همانی ست که سقفی دارد و حداقل در این چند دهه که از ایجاد این پوشش سقفی می گذرد، شاهد کمترین تأثیر فرساینده گلسنگ ها بوده ایم، حال اگر بررسی نماییم متوجه خواهیم شد که مبحث در مورد پلکان شمالی ۳۶۰ درجه با پلکان شرقی متفاوت است، ازاین رو دغدغه این بوده که چه تدبیری می توان برای حفاظت از این بخش اندیشید و اجرا کرد.
فدایی تصریح کرد: این گونه نیست که کل صدمه ها در بخش شمالی ناشی از گلسنگ باشد، طبعا گلسنگ جایی رشد می کند که رطوبت بیشترین تأثیر را دارد و آن رطوبت سایر مسائل فرسایشی و انحلالی را هم زمینه ساز خواهد بود؛ مطلب اینکه جمیع عوامل مختلف سبب فرسوده تر شدن بخش شمالی کاخ آپادانا شده که یکی هم تجمع و تراکم بیشتر گلسنگ ها است. آقای دکتر سهرابی چون همه مسائل را از منظر گلسنگ می بیند و متخصص این مورد هست، یکی از پیشنهادهای ایشان ایجاد سقف در پلکان شمالی، به موازات اقدامات درمانی است؛ کما اینکه اجرای روش های سبز مبتنی بر محیط زیست هم به شکلی اقدامات کنترلی است یعنی اگر ما رطوبت را از محیط بگیریم، گلسنگ محیط را رها می کند.
او در عین حال اظهار داشت: اما اجرای این سقف ها با محدودیت هایی مواجه می باشد، یعنی اینکه شرایط به مثابه سه دهه قبل نیست که ما بتوانیم سقفی به بزرگی سقف بوجود آمده در ناحیه شرقی، اجرا نماییم از طرفی سقف های موقت هم باید توجیه داشته باشد؛ یعنی اینکه اگر قصد اجرای یک سقف در مقیاس کوچک را داشته باشیم باید کار از یک منطق پیروی کند. یکی از موضوعات پیگیری شده با هم اندیشی آقای دکتر سهرابی، همین بود که ایشان اطلاعات علمی را در اختیار ما بگذارند تا در شورای تصمیم گیری مطرح شود؛ توجه داشته باشیم که اینجا مبحث منظر تخت جمشید است و ایجاد سقف هم این منظر را مخدوش خواهد نمود.
فدایی با یادآوری اینکه اطلاعات علمی می تواند در پذیرش شورای راهبردی برای ایجاد سقف در محدوده پلکان شرقی آپادانا، اثرگذار باشد. اظهار داشت: ما این مورد را بزودی در شورای راهبردی مطرح خواهیم کرد تا تصمیم گیری نهایی صورت گیرد. پذیرفتن این اقدام از جانب شورای راهبردی اهمیت بسیار زیادی دارد و مبحث بسیار مهمی است.
مسئله اصلی دانش و اعتقاد قلبی است نه مسائل مالی
سرپرست میراث جهانی تخت جمشید در مورد مسائل و دغدغه های تأمین منابع مالی هم اظهار داشت: نه اینکه مشکل مالی نداشته باشیم اما اعتقاد قلبی من اینست که مشکلات دانشی ما بیشتر از مشکلات مالی است، چون اگر طرح جامع داشته باشیم، هر زمان که اعتبار تامین گردد می توان طرح را اجرا کرد، اما اگر مطالعه، ایده و دیدی نسبت به ضرورت انجام بعضی کارها؛ یعنی اعتقاد قلبی، نداشته باشیم، هر زمان هم که پول باشد، عملا کاری را نمی توان انجام داد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا حالا احتیاج به متخصصین خاص یا منابع مالی وجود دارد که امکان تامینش فراهم نباشد؟ اظهار داشت: ما در مورد ضرورت اجرای پوشش دید نداشتیم اما هم اکنون با شناختی که نسبت به تأثیر گلسنگ ها کسب کردیم به این اعتقاد رسیدیم که باید سقف اجرا شود؛ در مرحله بعد باید مسائل فنی اجرای بخش های مختلف را مد نظر داشت؛ اگر دانش ما در مورد چگونگی اجرا هم کامل شود، یعنی به یک طراحی خوب برسیم، ۹۰ درصد راه را رفته ایم و بودجه ۱۰ درصد کار است.
فدایی با تاکید براینکه اگر دانش لازم موجود باشد بقیه مسائل هم حل خواهد شد، اظهار داشت: همانطور که در سالهای قبل هم تا اندازه ای بودجه داشتیم ولی چون طرح و اعتقاد و دانش نسبت به اینکه آیا چنین اقداماتی لازم است، نداشتیم یا اینکه نمیدانستیم انجام این اقدام تا چه حد لزوم دارد یا جزئیات آن چگونه باید باشد، از بودجه ها استفاده نکردیم؛ در کل مشکلات مالی در همه زمینه ها وجود دارد اما مشکلات مالی نسبت به دیگر مسائل کمرنگ تر است.
منبع: asretourism.ir
