عصر توریسم: بندر خمیر بعنوان شهر یادگیرنده، تا چندروز دیگر از سوی کنوانسیون رامسر، نخستین شهر تالابی معرفی می شود، تا سال ۱۴۰۰ به اوج شکوفایی برسد. این اتفاق میسر نمی شد مگر با همراهی مدیریت شهری و مردم.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ سال جاری شهر بندر خمیر عنوان شهر یادگیرنده یونسکو را به دست آورد. چند روز پیش هم پلاک آنرا در شهر نصب کردند. شهری که تلاش می کند بتواند بعنوان جامعه محلی که در کنار تالاب خورخوران واقع شده، هم مراقب تالاب باشد و هم گردشگری پایدار را حفظ کند. این شهر بدون کمک مردم و مسئولانش نمی توانست این عنوان را بگیرد.
هر چند که مردم شهر خمیر در یادگیری نکات آموزشی، جلوتر از دولتی ها و حتی مردم شهرهای دیگر هستند اما همراهی مسؤلان شهری با آنها هم کمک کرده تا این شهر بتواند از چهار سال پیش در حوزه طبیعت گردی و گردشگری فعالیت بیشتری کند. همینطور مقرر است تا چند روز دیگر که کنوانسیون جهانی تالاب های رامسر برگزار می شود؛ عنوان شهر ملی تالابی را جهانی کرده و به شبکه شهرهای جهانی تالابی بپیوندد.
اگرچه شهر خمیر در کنار شهرهای بزرگ تری مانند بندرعباس، بندر کنگ و بندر لنگه قرار گرفته اما می بایست در رقابتی سخت با این شهرها، گردشگران را به خود جذب می کرد. همه این شهرها دریا و ساحل داشتند؛ اما خمیر مزیت رقابتی دیگری داشت که آن هم تالاب بود. خمیر، طولانی ترین ساحل تالابی را دارد و تنها شهر حاشیه بزرگترین تالاب دریایی یعنی تالاب خورخوران است که ۵۰ سال پیش جهانی شد.
در واقع تالاب خورخوران تا چند سال پیش بین مردم به نام جنگل حرا و خور شناخته می شد ولی اکنون همه مردم با واژه تالاب و زندگی در کنار تالاب آشنا شده و حافظان آن هستند حتی اگر گردشگران به منطقه صدمه بزنند، آنها جلویشان را می گیرند. این اتفاق میسر نمی شد مگر با همراهی شهردارش. جواد محمودی شهردار جوانی است که بر خلاف بسیاری از شهرداران دیگر به دنبال آمار و درآمد نرفته بلکه به علت علاقه اش به محیط زیست و فرهنگ جامعه بومی؛ تلاش می کند تا گردشگری پایدار در شهر وجود داشته باشد و از گردشگری انبوه به علت صدمه های آن دوری کند. او نگرانی هایی هم برای این مورد دارد. با جواد محمودی شهردار ۳۹ ساله شهر خمیر در خانه سنچه یکی از خانه های تاریخی شهر، گفتگو کردیم.
* چه چیزی سبب شد تا بندر خمیر به سمت ایجاد جاذبه و پیدا کردن هویتش برود؟
یک زمانی بود که اهالی خمیر نمی دانستند چه ظرفیت هایی دارند. آنها شهرهای کنگ و بستک را می دیدند و احساس می کردند شهرشان خالی از ظرفیت است. ولی هم اکنون می توانم بگویم سرشان با افتخار بالاست چون به داشته های خودشان پی برده اند.
* شما چطور متوجه این مورد شدید؟
من بین آنها زندگی می کردم و متوجه می شدم. شاید بنابراین فعالیت هایم را شروع کردم و می گشتم به دنبال اینکه شهر چه چیزی دارد که مردم به آن افتخار کنند.
* پس فعالیتهای شما از یک جرقه و از یک نقطه ای شروع شده که به این فکر افتادید مردم را با داشته هایشان آشنا کنید آن نقطه شروع و جرقه چطوری زده شد؟
یک روز آقای شیرخانی که مؤسسه آموزشی مشق آفرینش را دارد و از قبل هم با او آشنا بودم اظهار داشت که مقرر است روستاهایی در استان هرمزگان به نام شهر تالابی معرفی شوند در حالیکه آنها شهر نیستند و شهردار هم ندارند. از او پرسیدم شهر تالابی چیست. فهمیدم اگر قرار باشد در کشور، شهر تالابی هم داشته باشیم آن شهر باید بندر خمیر باشد. بنابراین آغاز به کار کرده و برند سازی و فرهنگ سازی کردیم. مردم با ظرفیت های جامعه خودشان و اهمیت تالاب و وجود شهر تالابی آشنا شدند.
* چطور بندر خمیر عنوان شهر یادگیرنده را به دست آورد؟
کنوانسیون تالاب های رامسر اوایل تنها تالاب ها را ثبت می کرد اما بعدها به این مورد رسید که باید شهرها را ثبت کند چون مردم شهرها، حافظان تالاب ها هستند هزاران سال مردم کنار این تالاب ها زندگی کرده و آنرا حفظ نموده اند اگر هم که تالابی از بین رفته مردم از بین برده اند. ما کاندید شدیم و روی این مورد کار کردیم. این تالاب حدود ۲۰ درصد پوشش جنگلی حرا دارد. روی این مورد برای برند سازی شهر کار کردیم. در واقع تنها شهری بودیم که به سمت گرفتن این عنوان رفته بود. در کشور هم حمایت خوبی شد. خمیر سال ۹۷ نخستین شهر تالابی ملی شد و هم اکنون هم کاندید شهر تالابی در کنوانسیون جهانی رامسر هستیم. پرونده آنرا ۵ ماه پیش به ژنو فرستادیم و اوایل اسفند ماه مشخص می شود که جهانی می شود یا نه. آگاهی مردم را در این حوزه بالا برده ایم. سال قبل که مدیران کمیسیون ملی یونسکو به خمیر آمدند گفتند شهر خمیر پتانسیل این را دارد که در لیست شهرهای یادگیرنده و خلاق یونسکو هم ثبت گردد اما از آنجائیکه شهرهای خلاق بالای ۲۰۰ هزار نفر باید باشند ما می توانستیم تنها عنوان شهر یادگیرنده را بگیریم. این صورت گرفت و خمیر سال جاری بعنوان شهر یادگیرنده در کنار اصفهان و تهران به ثبت رسید.
*شهرداری ها معمولاً به دنبال کسب درآمد از محل ساخت و سازها و اتفاقات عمرانی در شهر هستند. اما شما در شهر کوچک بندر خمیر دست روی اتفاقی گذاشتید که نه تنها نیازمند فرهنگ سازی طولانی مدت بود، بلکه نه درآمدی دارد و نه می تواند به شما در آمارسازی ها کمک نماید. چرا فکر کردید باید هم مدیریت شهر را به عهده بگیرید و هم به این سمت بروید؟
معتقدم که جامعه به روحیه یادگیری نیاز دارد. خود من هم در دوره های آموزشی زیادی شرکت می کنم و یاد می گیرم. وقتی به شهرداری آمدم می خواستم این شهر الگویی برای شهرهای دیگر شود. خمیر شهر کوچکی بود. هر چند که درآمد کمی دارد و کار کردن در شهر کوچک سخت هست و می بایست برای کسب عنوان جهانی هزینه می کردیم. اما با وجود اینکه اوایل عده ای مخالفت می کردند و می گفتند چرا وقتی کوچه ها خاکی است شما به دنبال عنوان جهانی هستید، اما بالاخره انجام شد. هدف من فرهنگ سازی بود خانه های قدیمی را بازسازی کردیم و از فعالان شهر خواستیم تا چرخه گردشگری شهر را تکمیل نماییم ولی پایه ما در حوزه گردشگری طبیعی بود. آمارها برای من مهم نیستند. من به این باور دارم که برای ساختن یک جامعه؛ توجه به زیربناها مهم می باشد نه آمار. اگر می خواهیم شهر را بسازیم نباید به دنبال آمار باشیم.
* برنامه شما این است که توریست پایدار داشته باشید نه انبوه. این مورد معمولاً به مزاج بعضی از شهرداران شهرهای گردشگری خوش نمی آید.
ما این فرهنگ سازی ها را برای مردم شهر انجام می دهیم. گرایش مردم به سمت گردشگری زیاد است. سفره خانه و رستوران های زیادی اخیرا بوجود آمده است و مردم به سمت ایجاد بوم گردی رفته اند ولی حواسمان هست که شبیه به هرمز نشویم. آنجا توریست انبوه دارد. گردشگری انبوه در دنیا رد شده است چون فقط به شهر صدمه می زند و شهر را کثیف می کند درحالیکه شهر خمیر یک اکولوژ بوده و کل ساحل حفاظت شده است. پس مدیریت کردن آن هم سخت هست. امکان دارد از لحاظ فرهنگی هم شوکی به مردم وارد شود و هزاران دلیل که گردشگری انبوه رد می شود. ما هدفمان گردشگری محدود اما با کیفیت است.
* این مورد را چطور مدیریت می کنید چون همه می خواهند این شهر و تالاب را ببینند و از یک مدتی به بعد تعداد گردشگران شهر زیاد می شود.
سعی می نماییم مدیریت شود. کسی که می خواهد خمیر را ببیند تنها با هدف دیدن این شهر باید بیاید؛ نه اینکه در کنار شهرهای دیگر، سری هم به اینجا بزند. ما این نوع توریست را لازم نداریم. این افراد نان و پنیرشان را هم از خانه شأن می آورند. ولی توریست به خاطر مفهوم دیگری به خمیر می آید و ما می خواهیم این افراد را جذب نماییم.
* در این زمان متوجه شدم تبلیغاتی برای شهر خمیر صورت نمی گیرد این مورد در جهت پیشگیری از روند گردشگری انبوه است؟
ما برای شهر یادگیرنده هم خبرسازی نکردیم. خیلی وقت ها در ایران حاشیه ها به ضرر ما تمام می شود. باید به نتیجه برسی بعد اعلام کنی. من شاید برای شهرداری ساخته نشدم. ولی چون اینجا شهر خودم هست خواستم فعالیت کنم.
* از چهار سال پیش که همزمان با نشستن شما روی صندلی شهرداری شده، شاهد اتفاقاتی در حوزه گردشگری پایدار بندر خمیر هستیم اما شما فکر می کنید تا چه زمانی این روند ادامه داشته باشد در واقع شما تا کی روی این صندلی می نشینید؟ چقدر تضمین می دهید پس از رفتن شما این همه فعالیت شهرداری و همراهی فعالان گردشگری و محیط زیست ادامه داشته باشد؟ ضمن اینکه می دانیم لزوماً هر کسی به جای شما روی این صندلی بنشیند حتما دوستدار گردشگری و محیط زیست نخواهد بود.
اگر من هم نباشم دوستان فعال محیط زیست و گردشگری و صنایع دستی به فعالیت ها ادامه می دهند. ما به مردم تلاش کردیم بفهمانیم که آدم های خاصی هستید. ما عنوان شهر تالابی و یادگیرنده را گرفته ایم، شهردار بعدی مجبور است این عنوان را نگه دارد. خود به خود شهردار بعدی در این راه افتاده است. شاید عمر فعالیتم در شهرداری به زمان بهره برداری از این عناوین نرسید ولی حتما خمیر در سال ۱۴۰۰ شکوفا می شود چون در سال ۹۹ دو عنوان جهانی گرفت و سال ۱۴۰۰ باید از آنها بهره برداری شود.
* شما برای فعالیت هایتان در راه فرهنگ سازی و گردشگری پایدار، مخالفت با گردشگری انبوه، پیشگیری از ساخت و ساز در بافت تاریخی خمیر و تخریب بادگیرها چه موانعی داشتید و چه افرادی مخالف حرکت شما بودند؟
همیشه چنین حرکت هایی، مخالفانی دارد اما خوشبختانه مشارکت مردم بندر خوب است. در شهرداری این روحیه خیلی به من کمک کرد. اما بحث مالی برای ما یکی از مهم ترین فشارهاست. با این وجود بدهی کمتری داریم ولی این وضعیت شکننده است. تلاش می نماییم از خود مردم پول بگیریم چون این طوری مردم خودشان روی این هزینه ها حساس تر شده و قدرش را بیشتر می دانند. مانع چندانی جلوی خودم برای فعالیت ها نمی بی نم. شاید بزرگترین شانس من همراهی مردم بود.
