مرکزی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ساوه از شروع مجدد عملیات مرمت مسجد جامع ساوه امسال آگاهی داد.
رضا ایاز در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به اینکه مرمت و بازسازی بنای تاریخی مسجد جامع ساوه به ۵۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد، اظهار نمود: در سال ۱۳۹۹ بیش از دو میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال اعتبار از محل اعتبارات ملی و استانی صرف مرمت این شاهکار تاریخی شده است.
وی با اشاره به اینکه در سال قبل عملیات موریانه زدایی، سبک سازی و کاهگل بام مسجد، بندکشی قسمت های لطمه دیده، تخلیه و مرمت آجرهای فرسوده شبستان ها و نورپردازی محوطه داخلی انجام شده است، اضافه کرد: با ادامه عملیات مرمت این بنای باارزش تاریخی، امسال کار بندکشی و اندود ضلع جنوبی، بدنه های فرسوده و کاهگل عایق بام به متراژ ۱۴۰۰ متر، خالی کردن بندهای فرسوده و بندکشی مجدد، تعویض آجرهای فرسوده و بخش های مورد نیاز انجام خواهد گرفت.
ایاز در ادامه به اهمیت مسجد جامع ساوه به لحاظ معماری و قدمت تاریخی، اشاره نمود و اظهار داشت: مسجد جامع ساوه بعنوان نگین انگشتری تاریح این دیار، قدمتی هزار ساله دارد و به عقیده کارشناسان امر بنظر می رسد که مسجد اولیه بر بنای قدیم تری تولید شده است به این معنا که از مصالح مسجد قدیمی تر یا بنای قدیمی تری مانند آتشکده در معماری مسجد شبستانی استفاده شده و در حقیقت وجود ۱۷ لایه تاریخی در داخل گنبدخانه و فضای همجوار آن دلیلی بر این ادعاست.
وی با اعلان اینکه مسجد اولیه در حقیقت مسجدی شبستان دار بوده است و عمده مصالح به کار رفته در آن شامل خشت می شود، اظهار داشت: شواهد حاکی از آنست که دوره ساخت مسجد شبستانی به سبک خراسانی و رازی مربوط به دوران آل بویه یا دیلمان است و بعد از دوره آل بویه و استقرار سلجوقیان، عملیات ایوان سازی و ساخت مناره در مسجد جامع ساوه نیز شروع شد و در حقیقت از قرن ششم هجری این مسجد دارای ایوان، گنبد، گنبدخانه و مناره شده است.
او اظهار داشت: یکی از خاصیت های خاص مسجد جامع ساوه و معماری این دوره، استفاده زیاد از تزئینات آجری است که در کتیبه ها و تزئینات مناره و تعدادی از قسمت های مسجد قابل رویت است. این مسجد در دوره های مختلف تاریخی با اضافه شدن تزئینات و معماری خاص هر دوره همچنان به حیات و کارکرد اصلی خود ادامه داد، در دوران پهلوی اول باتوجه به رونق مناطق و مساجد مرکز شهر ساوه همچون مجموعه مسجد انقلاب، به سبب تراکم جمعیت و مراکز اقتصادی حول آن، برگزاری آئین های مذهبی همچون نماز جمعه از مسجد جامع به مسجد انقلاب واقع در میدان انقلاب این شهر منتقل شد.
ایاز اشاره کرد: مرمت مسجد جامع ساوه در زمان پهلوی دوم با حضور تیمی از متخصصین ایتالیایی شروع و بعد از انقلاب متوقف گردید و بعد از مدتی مرمت توسط سازمان میراث فرهنگی کشور باردیگر در دستور کار قرار گرفت.
وی با اشاره به اینکه معماری مسجد جامع ساوه مربوط به قرون اولیه اسلامی است و سبک و هنر به کار گرفته شده درآن نشان دهنده ذوق هنرمندان دوره های مختلف تاریخی است، اضافه کرد: یک صحن و گنبد، دو ایوان و یک مناره، محراب های گوناگون و قدیمی با خطوط کوفی از دوره صفویه با خط ثلث از خاصیت های این بنای تاریخی تست.
رئیس میراث فرهنگی و گردشگری ساوه همین طور از ثبت ۵ اثر تاریخی طی یکسال گذشته در این شهرستان آگاهی داد و اظهار داشت: خانه های نادری، مقدس زاده و جوکار همچون بناهای تاریخی شهرستان ساوه هستند که سال قبل ثبت آثار ملی شدند.
او اظهار داشت: در شهرستان ساوه ۴۲۵ اثر تاریخی وجود دارد که ۱۲۰ اثر از این تعداد، به ثبت آثار ملی رسیده است و کاروانسرای باغ شیخ که یکی از بناهای دوره زندیه است و علاوه بر فضای کاروانسرایی دارای یک آب انبار، حسینیه و محراب است نیز در انتظار ثبت جهانی است.
رییس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان ساوه در بخش دیگری از این گفت و گو اظهار نمود: عملیات مرمتی دیوار تاریخی و بزرگ شهر ساوه(بارو) به پایان رسید. باتوجه به تاریخی بودن این دیوار، عملیات مرمتی و اجرای عایق کاهگل باقیمانده بارو با اعتبار ۱۵۰ میلیون ریال در دستور کار قرار گرفت که بتازگی این پروژه به انتها رسیده است.
وی با اشاره به اینکه در گذشته دیوار تاریخی و بزرگ شهرها تحت عنوان بارو شهرت داشت و شهرستان ساوه نیز همچون شهرهای دارای بارو بوده است، بیان کرد: در گذشته، شهرها عموما دارای چند دروازه بودند که نگهبانانی از آنها حفاظت می کردند، در حقیقت تردد بوسیله دروازه های شهر انجام می گرفت که شب ها بسته می شدند، تردد ممنوع بود و توسط محافظان نگهبانی می شدند.
ایاز با اشاره به اینکه تمامی دیوارهای دفاعی مناطق کویری از مصالح خشتی بوده اند، اظهار داشت: شهرها در گذشته توسط دیوار بزرگ یا بارو محافظت می شدند و عمدتاً خندقی عمیق در بیرون دیوار راه اندازی می شد تا حالت دفاعی در مقابل مهاجمین تقویت شود و در حقیقت تا اواخر دوران قاجار شهرها دارای دیوار دفاعی بودند.
وی اشاره کرد: شهرستان ساوه نیز در جنوب خود دارای دیوار بزرگ یا بارو است که در حقیقت کارکرد اصلی آن دفاعی و محافظت از شهر بوده و قدمت آن نیز به دوره قاجار باز می گردد که در ششم بهمن ماه ۱۳۹۷ با شماره ۳۲۳۰۰ در لیست آثار ملی قرار گرفت.
