عصر توریسم: مدیرکل امور پایگاه های ثبت جهانی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ضمن اشاره به ایجاد ۳۰ پایگاه ملی و جهانی میراث فرهنگی در دولت دوازدهم، اظهار داشت: هم اکنون ۱۰۰ پایگاه ملی و ۴۸ پایگاه جهانی در کشور فعال می باشند.

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ایرنا، هدف از شکل گیری پایگاه های ملی و جهانی میراث فرهنگی در وهله اول صیانت از یکپارچگی، اصالت، تمامیت و ارزش های برجسته آثار فرهنگی- طبیعی کشور است؛ این پایگاه ها، مأموریت دارند در چهارچوب مدیریت یکپارچه و نظام مند با بهره مندی از ظرفیت ها و توان علمی و تخصصی، ضمن ارتقای حفاظت از این آثار، زمینه ترویج و انتقال آنها به نسل های آینده را فراهم خواهد کنند.

هسته اولیه پایگاه ها در چارچوب پایگاه های دیرینه شناسی همچون شوش، تخت جمشید، هگمتانه، سیلک و غیره حدود یک قرن پیش شکل گرفت. بعد از آخر جنگ تحمیلی گسترش پایگاه ها در دهه ۷۰ آغاز شد؛ در سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۶ حدود ۶۵ پایگاه در چارچوب ملی و جهانی شکل گرفت، تفکیک پایگاه ها به صورت ملی و جهانی طی سالهای ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱ انجام و بعد از آن در سال ۱۳۹۲ بازبینی و ساماندهی مجدد شد.

پایگاه های جهانی و ملی؛ چه بود و چه شد؟

فرهاد عزیزی در گفتگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره وضعیت پایگاه های ملی و جهانی میراث فرهنگی در دولت یازدهم و دوازدهم اظهار داشت: ایران دارای ۲۲ اثر فرهنگی، تاریخی و ۲ اثر طبیعی ثبت شده در لیست میراث جهانی یونسکو و ۱۰۰ پایگاه ملی شامل آثار موجود در لیست موقت یونسکو و آثار با ارزش های منحصر به فرد فرهنگی و طبیعی کشور است.

مدیرکل امور پایگاه های ثبت جهانی وزارت میراث فرهنگی عنوان کرد: تعداد پایگاه های جهانی و ملی کشور تا آخر دولت یازدهم (سال ۱۳۹۶) به ترتیب ۴۱ پایگاه جهانی (با احتساب آثار زنجیره ای همچون باغ ایرانی (۹پایگاه)، قنات ایرانی (۱۱ پایگاه) و بیابان لوت (۳پایگاه) و ۷۷ پایگاه ملی بود که هم اکنون برپایه اهداف، سند چشم انداز پایگاه ها و برنامه ششم توسعه کشور در سال ۱۴۰۰ به ۴۸ پایگاه جهانی و ۱۰۰ پایگاه ملی افزایش پیدا کرده است.

وی بیان نمود: در مجموع از سال ۱۳۹۶، تعداد ۷ پایگاه جهانی برای آثار ثبت شده در لیست میراث جهانی؛ شامل آثار زنجیره ای محور دیرینه شناسی ساسانی فارس و جنگل هیرکانی و ۲۳ پایگاه ملی بوجود آمده است؛ پایگاه های میراث ملی و جهانی و آثار وابسته به آنها به صورت شبکه ای گسترده و هم پیوند در ۳۱ استان کشور قرار گرفته اند که همواره و فعال با یکدیگر در ارتباط هستند.

در دولت یازدهم ۱۸ پایگاه جهانی و ۶۲ پایگاه ملی بوجود آمد و در چهار سال قبل هم ۷پایگاه جهانی و ۲۳ پایگاه ملی میراث فرهنگی در کشور بوجود آمده است که در مجموع با فراهم سازی و ایجاد ۱۱۰ پایگاه ملی و جهانی میراث فرهنگی، سهم عملکرد دولت دوزادهم در دولت تدبیر و امید (۱۴۰۰-۱۳۹۲) حدود ۲۸ درصد است. در سال ۱۳۹۹ با همه مشکلات و فشارهای ناشی از کرونا ۱۴ پایگاه ملی میراث فرهنگی برنامه ریزی و افتتاح شد که البته فعالیت برخی از آنها به صورت رسمی هنوز آغاز نشده است.

تخصیص ندادن اعتبار و کمبود نیروی یگان حفاظت؛ چالش های پایگاه های جهانی و ملی

عزیزی درباره فعالیتهای پایگاه های جهانی و ملی میراث فرهنگی اظهار داشت: حفاظت، مرمت، سامان دهی و ایجاد زیرساخت های گردشگری، همکاری در تهیه و اجرای طرح های مشارکتی با سایر دستگاههای دولتی و خصوصی در سطح ملی و بین المللی و برنامه ریزی به منظور تعامل پایدار با جوامع محلی و بهبود اقتصاد خرد محلی و جلب مشارکت آنان همچون فعالیت پایگاه های جهانی و ملی کشور است که در جهت شرح وظایف تعریف شده و سند برنامه ششم توسعه و هم تعهدات ایران به یونسکو تعریف شده است.

مدیرکل امور پایگاه های ثبت جهانی وزارت میراث فرهنگی، تهیه طرح های جامع، پلان مدیریت بحران و پلان مدیریت یکپارچه آثار، نظارت و پایش مداوم عرصه و حریم آثار و برگزاری دوره ها و کارگاه های آموزشی عمومی و تخصصی برای کارکنان پایگاه ها و علاقه مندان از دیگر فعالیتهای این پایگاه ها برشمرد.

عزیزی درباره موانع و چالش های فعالیت پایگاه های جهانی و ملی اظهار داشت: نبود ساختار و تشکیلات متناسب با شرح وظایف پایگاه ها و تخصیص اعتبارات به صورت اسناد خزانه از مهم ترین چالش ها و مشکلات پایگاه های جهانی و ملی میراث فرهنگی درکشور است؛ تخصیص ندادن به موقع اعتبارات کمبود شدید نیروهای یگان حفاظت (رسمی و امریه) و کمبود تجهیزات فنی و حمل و نقلی که نیازمند صدور مجوز خرید خودرو و موتورسیکلت از سوی سازمان برنامه و بودجه است و همینطور اجرای برنامه های مدیریتی، این پایگاه ها را با مشکل روبه رو کرده است.

وی توضح داد: به دلیل روند رو به رشد توسعه و ساخت وساز بخصوص در بافت های روستایی و شهری کشور، آثار تاریخی پرارزش با چالش های دیگری هم روبه رو هستند که کنترل و مدیریت مستمر آن نیازمند برنامه ریزی با رویکرد توسعه پایدار و حفاظت پایدار آثار تاریخی، بروزرسانی و کاربست فناوری های نو در حفاظت آثار و مشارکت فعال تر و جذب سرمایه گذاری مالی و اعتبارات گسترده تر است.

مدیرکل امور پایگاه های ثبت جهانی وزارت میراث فرهنگی، همینطور آموزش مستمر جوامع محلی برای حفاظت از آثار فرهنگی تاریخی و طبیعی را ضروری دانست و بر همکاری و هماهنگی تنگاتنگ سازمان ها و نهادهای ذی نفع و سازمان های مردم نهاد و برنامه ریزی در مورد گردشگری پایدار تصریح کرد.
پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد شهر یزد در تیر ماه ۱۳۹۶ در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید

منبع: