عصر توریسم: شماری از پیشکسوتان هنرهای سنتی از قطع شدن مقرری و مستمری ماهانه خود گله دارند و برخی هم می گویند کمک حمایتی دوران کرونا را یا اصلا و یا به شکل کامل دریافت نکرده اند و برای پیگیری این مساله میان دو وزارتخانه «فرهنگ و ارشاد اسلامی» و «میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی» بلاتکلیف هستند.
مکث می کند، با کمی تامل و لبخندی تلخ می گوید: «قرار بود پاسداشت شأن و منزلتمان باشد، اما ناممان را از میان عناوین هنرها حذف کرده اند؛ و دوسال است که حقوق ماهیانه مان را پرداخت نمی کنند؛ ۵۰ سال برای زنده نگه داشتن هنر سنتی و صنایع دستی تلاش نموده ام، اما حالا که دستانم می لرزد و چشمانم سویی ندارد، می گویند «برو شکایت کن»؛ برای پول؟! شان من چنین اجازه ای نمی دهد…»
پیشکسوت دیگری تلفنی توضیح می داد، آرام و شمرده حرف می زد، چند باری هم نفس های عمیق…، احساس کردم به کرونا مبتلاست یا شاید هم برای بیان مشکل تردید دارد، اظهار داشت: «من بیماری ریوی حاد دارم، جزو گروه بیماران خاص هستم، در تمام طول روز و هنگام کار کردن، دستگاه اکسیژن به من متصل است، در این وانفسای کرونا و رکود با همه هزینه های درمانی که دارم، ۱.۵ میلیون تومان هنر کارت به من دادند، چند بار باید پیگیری کنم؟ مدارک پزشکی دادم، اما انتظار داشتم…»
سخت است بجای گفت و گو با هنرمند درباره آثار فاخرش، عمری که در هنر و فرهنگ گذاشته، در مورد مسائل مالی و مادی حقوقی حرف بزنیم، نه برای خبرنگار که پیگیری وضعیت هنرمندان وظیفه اوست، برای هنرمند پیشکسوتی که تمام جهانش هنر و معنویت بوده و بحث مادی را در شان و منزلت خود نمی داند.
از گوشه و کنار در نمایشگاه های هنرهای سنتی از برخی پیشکسوتان این حوزه شنیده بودم که بیمه آنها متوقف یا مقرری و مستمری ماهانه آنها قطع شده است؛ با گله می گفتند «کمک حمایتی دولتی دوران کرونا در قالب هنر کارت را یا دریافت نکرده اند، یا مبالغ آن با سایر هنرمندان هم تراز و هم درجه هنری متفاوت یا خیلی کمتر است» و میان دو وزارتخانه «فرهنگ و ارشاد اسلامی» و «میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی» بلاتکلیف هستند.
این حمایت ها از طرف موسسه هنرمندان پیشکسوت که اساسنامه آن در سال ۱۳۸۵ با هدف «پاسداشت شأن و منزلت هنرمندان با سابقه کشور در زمینه های گوناگون هنری و تکریم مقام آنان» در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید؛ صورت می گیرد. موسسه ای که دارای شخصیت حقوقی مستقل بوده در سال ۱۳۹۱ زیر مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شده است.
طبق ماده ۲ اساسنامه این موسسه «هنرمند پیشکسوت به کسی اطلاق می شود که در یکی از حوزه های موسیقی، نمایش، شعر، ادبیات داستانی، سینما، معماری، هنرهای سنتی، تجسمی و خوشنویسی به خلق آثاری برجسته اشتهار و اشتغال داشته یا دارد و واجد بیش از ۳۵ سال سابقه حرفه هنری؛ بیش از ۶۰ سال سن و برخورداری از حسن شهرت در جامعه هنری کشور و صاحب سبک ویژه باشد» ؛مطابق تبصره همین ماده «مرجع تعیین هنرمند پیشکسوت شورای ارزشیابی هنرمندان و شاعران کشور است» شورایی که زیر مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد.
اکنون شماری از هنرمندان پیشکسوت هنرهای سنتی می گویند «از دو سال پیش مقرری ماهانه آنها قطع شده است؛ و پرداخت مبالغ حمایتی آنها در دوران کرونا با سایر هنرمندان متفاوت و خیلی کمتر است »؛ دوسال پیش (سال ۱۳۹۸) همان سالی است که میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از سازمان به وزارتخانه ارتقا ساختاری داد و از اواخر آن بیماری کرونا در کشور همه گیر شد و بازارها و بازارچه های صنایع دستی و هنرهای سنتی وارد رکود شدند.
قرار بود شان پیشکسوت حفظ شود، اما…
با محمدعلی پایدار از هنرمندان پیشکسوت آثار چوبی (منبت، معرق و مشبک) ساکن قائم شهر استان مازندران گفت و گو کردم؛ او می گوید: از حدود دو سال پیش که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تشکیل شد پرداختی مقرری ماهیانه هنرمندان هنرهای سنتی قطع شده است، متاسفانه شورای ارزشیابی که زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است عنوان هنرهای سنتی را از ماده ۲ اساسنامه تاسیس «مؤسسه هنرمندان پیشکسوت» (مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی ) حذف کرده است.
«این بودجه اختصاصی برای پاسداشت شأن و منزلت و تکریم مقام هنرمندان با سابقه کشور در بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نظر گرفته شده و توسط صندوق اعتباری هنر به هنرمندان پرداخت می شود که با حذف عنوان هنرهای سنتی از مصوبه، این مقرری دیگر به هنرمندان این حوزه پرداخت نمی گردد، آن هم در این شرایط سخت اقتصادی و رکود کرونائی.»
هنرمند پیشکسوت منبت کار به پیگیری های متعددش از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره نمود و اضافه کرد: به من پاسخ می دهند که «وقتی این قانون در شواری عالی اتقلاب فرهنگی مصوب شد، میراث فرهنگی سازمان بود؛ حالا که وزارتخانه شده باید بودجه جداگانه بگیرد و به هنرمندان زیرمجموعه خود کمک هزینه پرداخت کند»؛ اما تا زمانی که قانونی اصلاح نشده و اصلاحیه ای هم ابلاغ نشده نباید عنوان هنرهای سنتی از لیست حذف می شد؛ همه بندها و تبصره های این مصوبه هنوز برقرار است؛ هنوز اصلاحیه نیامده حقوق ما را قطع کردند.
«من حدود دو سال از همان زمانی که وزارتخانه میراث فرهنگی تشکیل شده در این مورد مشکل دارم؛ به من که دارای مدرک درجه یک هنری (معادل دکتری) هستم ماهانه مبلغ ۸۰۰هزار تومان در قالب تکریم هنرمندان پیشکسوت پرداخت می کردند، که از سال ۱۳۹۸ قطع شد. به همه هنرمندان در سایر رشته ها برای جبران خسارت کرونا مبلغ ۵ میلیون تومان پرداخت کردند، اما میران این کمک برای هنرمندان هنرهای سنتی فقط ۱.۵ میلیون تومان بود.
پایداری اظهار داشت: موضوع را از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پی گیری کردم آنها می گویند «قانون و مصوبه شفاف است باید پرداخت کنند، باید به دیوان عدالت اداری شکایت کنید» البته برخی شکایت کرده اند که مقرری آنها برقرار شده است؛ اما این تکریم و شان هنرمند نیست، برای ما هنرمندان خوب نیست وارد شکایت و دادگاه و دادرسی آن هم برای مسائل پولی شویم؛ شان و کرامت هنرمند اجازه نمی دهد.
وی با اشاره به اینکه موسسه هنرمندان پیشکسوت هم در جریان مشکل هنرمندان هنرهای سنتی قرار دارد، اظهار داشت: گله ما از اجرا نشدن این مصوبه است؛ آخرین بار یک ماه پیش تلفنی پیگیری کردم، ابتدا گفتند «به پژوهشکده هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی مراجعه کنید» آنها هم می گویند که «وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی نباید بند یا عبارتی را از قانون مصوبی که تا حالا اجرا میشده، حذف و اجرای آنرا لغو کند» و تنها راه باقیمانده شکایت به دیوان عدالت اداری است.
هنرکارت درجه دو به من دادند، اما من مدرک درجه یک دارم
موضوع را از زاکار باغداسارزاده بوداغیانس هنرمند پیشکسوت رشته حکاکی روی فلز از هموطنان ارامنه هم پیگیری کردم؛ بگفته این هنرمند ساکن تبریز «تا دو سال پیش دارای مدرک درجه ۲ هنری بودم، اما بعد از ارزشیابی حالا دارای مدرک درجه یک هستم، اما به علت آنکه ۵۵ سال سن دارم و طبق قانون به هنرمندان بالای ۶۰ سال مقرری هنر می دهند، هیچ مقرری ماهانه ای دریافت نمی کنم.
این هنرمند پیشکسوت می گوید: سال قبل به من هنر کارت کمک حمایتی دوران کرونا دادند، اما مبلغ یک میلیون و پانصدهزار تومان بود یعنی برمبنای مدرک درجه ۲هنری محاسبه کردند، از وزارت فرهنگ پیگیری کردم، گفتند «درخواست خودرا بنویسید ارسال کنید» من هم انجام دادم، اما هنوز ترتیب اثر داده نشده است؛ واقعا نمی دانم مشکل را به وزارت فرهنگ باید بگویم یا وزارت میراث فرهنگی.
بیمار خاص ریوی هستم، اما هنر کارت ۱.۵ میلیونی به من دادند
عصمت مجیدی هنرمند پیشکسوت روزدوزی های سنتی دارای مدرک درجه یک هنری، عضو موسسه هنرمندان پیشکسوت و ساکن گنبد کاووس استان گلستان است؛ او که ۵۷ سال سن دارد، به بیماری حاد ریوی (پرفشاری ریه) مبتلاست و جزو بیماران خاص به حساب می آید، در حین مصاحبه به آرامی و با نفس های شمرده سخن می گفت.
هنرمند پیشکسوت گلستانی عنوان کرد: دستگاه اکسیژن در طول روز در بیشتر ساعت زندگی به من متصل است، اعلام گردید که مقرر است مبلغ ۵ میلیون تومان کمک هزینه دوران کرونا به هنرمندان پیشکسوت داده شود، اما به من مبلغ یک میلیون و پانصدهزار تومان پرداخت کردند؛ علت را جویا شدم گفتند «با توجه به شرایط سنی مبلغ کامل شامل شما نمی شود»
مدارک پزشکی بیماری خاص را برای وزارت فرهنگ و ارشاد ارسال کرده ام و انتظار داشتم که شرایط بیماری و هزینه هایی که انجام می دهم را در نظر بگیرند، مجدد از وزارت فرهنگ پیگیری کردم؛ اما تا کنون جوابی به من ندادند. ۶ سال است که به این بیماری مبتلا شدم، یکبار در ماه بستری می شوم و باید دارو تزریق می کنم. پیش از کرونا به تهران می آمدم، در دوسال اخیر در گنبد کاووس تزریق را انجام می دهم.
این هنرمند پیشکسوت عنوان کرد: وزارت میراث فرهنگی که هنوز هیچ مبلغی بعنوان کمک کرونائی به پیشکسوتان نداده است، فرم پر کردم اما هیچ کمک بلاعوضی از این وزازتخانه دریافت نکرده ام؛ من از اعضای موسسه هنرمندان پیشسکوت هستم و ماهانه ۱۵۰هزار تومان به من می دهند، نامه نگاری کردم که به علت بیماری خاص و مشکلاتم مستمری که به هنرمندان پیشسکوت می دهند به من تعلق بگیرد؛ اما هنوز ترتیب اثری به نامه داده نشده و جز همان ۱۵۰ هزار تومان موسسه از زمان عضویت مبلغ دیگری به من نمی دهند.
مدرک درجه یک هنرمندی دارم، اما ۱.۵ میلیون تومان کمک کرونائی گرفتم
تنوع هنرهای سنتی بسیار گسترده است، اسدالله تابع منش هنرمند پیشکسوت در رشته زیورآلات سنتی است، او از ۷۳ سال عمر خود ۵۷ سال را در این رشته کار کرده و در کنار تدریس این رشته در دانشگاه، خرجی روزمره را از یک مغازه کوچک در می آورد؛ او می گوید: «هنوز دقیقا نمی دانم مقرر است که چه مقرری، مستمری یا مبلغی تحت عنوان هنر کارت به ما پیشکسوتان هنرهای سنتی بدهند؛ یک دفعه ثبت نام کردیم، یک دفعه هم نشانی را مجدد اعلام کردیم، اما هنوز خبری نیست.»
با این که مدرک درجه یک هنری دارم، و قرار بود به همه هنرمندان دارای این مدرک مبلغ ۵ میلیون تومان حمایت دوران کورنا پرداخت کنند، اما فقط ۱.۵ میلیون تومان به من پرداخت کردند؛ اعتراض و پیگیری کردم گفتند «هنرمند وزارت ارشاد نیستی» من مدارکم را که به تایید وزارت میراث هم رسید که حدود ۱۵ سال هنرمند این رشته هستم را به وزارت فرهنگ دادم، اما هیچ اتفاقی نیفتاد.
وی اظهار داشت: ما از موسسه هنرمندان پیشسکوت مقرری دریافت می نماییم، شنیده ام ظاهرا مقرر است به کمک صندوق، ماهانه ۸۰۰ هزار تومان به هنرمندان بعنوان مستمری پرداخت کنند، اما یک سال و نیم است که خبری نیست؛ حتی برخی هنرمندان در رشته های مختلف اذعان کرده اند که این مبلغ را دریافت می کنند، اما ما هنرمندان هنرهای سنتی چنین مبلغی دریافت نمی کنیم؛ اگر پرداخت می شود چرا باید تفاوت و تبعیض وجود داشته باشد.
تابع نژاد بیان کرد: بطور کلی ما پیشکسوتان هنرهای سنتی که آثارمان با سختی، برخی پای کوره و برخی با از دست دادن چشم و عمر گذاشتن برای خلق و تولید یک اثر، بلاتکلیف هستیم. همه جای دنیا پیشکسوت هنر را رو چشم می گذارند، اما ما برای حق و حقوق قانونی خود که خود مسئولان مصوب کردند باید مدام پی گیری کنیم؛ کاش تا زمانی که پیشکسوت زنده است قدر و منزلتش را بدانند و حمایت کنند، نه زمانی که چراغی و کارگاهی خاموش می شود.
شان هنرمند؛ کرامت پیشکسوت بلاتکلیفی نیست
موضوع را از چند استاد هنرمند و پیشکسوت هنرهای سنتی از اصفهان، تهران، قزوین تا زنجان و شیراز هم جویا شدیم، بیشتر آنها می گویند که مستمری و مقرری ماهانه یا دریافت نکرده اند، یا از یک مقطع زمانی قطع شده است؛ حتی کمک هزینه کرونائی که به همه هنرمندان در رشته های مختلف تعلق گرفته، یا به آنها پرداخت نشده و یا فقط یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هنر کارت دریافت کرده اند.
هنرمندانی که از سن نوجوانی کنار دست استادان که عموما هم، پدران یا مادرشان بوده اند، هنرآموزی کرده اند و در همه این سال ها زندگی در شهر و دیار خود و در خاک ایران را با همه مشکلاتی که دارند به هر جای دنیا با هر امکاناتی ترجیح می دهند و می گویند «مملکت و سرزمین و مردممان را دوست داریم؛ اما این رسم کرامت و رعایت شان هنرمند نیست.»
این هنرمندان پیشکسوت با شرافت و عزت نفسی که دارند در بیان مسائل مالی به دشواری سخن می گویند، اما معتقدند که این حق و پاسداشتی است که خود دولت و برمبنای مدارک و آثارشان و ارزشیابی که شده اند و قانونی به آنها تعلق گرفته و علت توقف آنرا نمی دانند و از این که برای حق و حقوق مادی به آنها گفته می شود که «باید درخواست بدهید یا شکایت کنید»، غمگین هستند و می گویند «در شان یک هنرمند نیست که برای مادیات درخواست بدهد، حالا موقت یا کمک بلاعوض باشد، اگر قانون است که بوده و می دادند، چرا قطع کردند.»
ایجاد گروه «هنرهای سنتی» در ساختار معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی
در میان این گله ها و انتقادها خبر ایجاد گروه جدید هنرهای سنتی در ساختار معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی منتشر شد؛ گروهی که بگفته پویا محمودیان معاون صنایع دستی کشور خلا آن در تشکیلات، ناشی از «نبود تعریف ساختاری مشخص در چارت قدیمی معاونت صنایع دستی» بوده و الان «اعطای درجه هنری به هنرمندان صنایع دستی و هنرهای سنتی در قالب قوانین و مقررات، همکاری با مؤسسات پژوهشی و تحقیقاتی و مراکز دانشگاهی، تشکیل کارگروه های مرتبط برای گروه های رشته های هنرهای سنتی و تشویق و ترغیب جوانان به انجام و ادامه تحصیل در رشته های شغلی هنرهای سنتی» از وظایف و ماموریت های ویژه این گروه خواهد بود و انتظار می رود با برنامه ریزی و تکمیل ساختاری، روندها و فرایندهایی که سبب گله هنرمندان پیشکسوت شده، شفاف و مشکلاتشان برطرف شود.
وقتی دیوان عدالت اداری به نفع هنرمند رای داده پس این حق قانونی است
برای روشن شدن مطلب به سراغ سیدعبدالمجید شریف زاده رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی هم رفتیم؛ او سال ها در سازمان (وقت) و وزارت فعلی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بعنوان رئیس کمیته ارزشیابی هنرمندان هنرهای سنتی بوده و هنرمندان و پیشکسوتان و آثارشان را می شناسد و از مسائل و مشکلاتی اداری و ساختاری که آنها در روند ارزشیابی و تعیین درجه و دریافت حقوق با آن مواجهند، آگاهی دارد.
شریف زاده در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا عنوان کرد: مدتی است که برخی هنرمندان هنرهای سنتی گله می کنند که مقرری ها و مستمری آنها یا کاهش یافته یا اصلا پرداخت نمی گردد و مسئولان مربوطه در وزارت فرهنگ و ارشاد اصلا نمی پذیرند که هنرهای سنتی شامل قانون مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی (تاسیس موسسه هنرمندان پیشکسوت) می شوند و تداوم حمایت و پرداخت مستمری را به وزارت میراث فرهنگی محول می کنند.
رئیس پژوهشکده هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، توضیح داد: همه هنرمندان خصوصاً پیشکسوتان شأن و منزلت دارند، همه هنرمندان خصوصاً هنرمندان رشته های هنرسنتی بسیار محجوب و مظلوم هستند و اهل دادگاه و شکایت نیستند، اما در مواردی که هنرمندان هنرهای سنتی پیگیری و شکایت کردند، دیوان عدالت اداری به آنها حق داده حکم و رای به نفع این هنرمندان صادر کرده و پرداخت مقرری و مستمری قانونی آنها مجدد برقرار شده است، برای اینکه این حق قانونی آنها است.
این ادعا که «هنرمندان هنرهای سنتی شامل مصوبه شورای انقلاب فرهنگی نمی شوند» غیرقانونی و غیرمنطقی است؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول هنرمندان کشور است تفکیک و تبعیضی هم وجود ندارد، در هر دو مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سالهای گذشته که مربوط به حمایت و تکریم هنرمندان می شود عنوان «هنرهای سنتی» درج شده است.
رییس کمیته ارزشیابی هنرمندان هنرهای سنتی بیان کرد: از طرفی در شرح وظایف و اختیارات و ردیف بودجه سالانه وزارت میراث فرهنگی چنین عنوانی که هنرمندان سنتی مقرری و مستمری بگیرند وجود ندارد؛ اگر هم مقرر است این مسئولیت به وزارت میراث فرهنگی واگذار شود، باید ابتدا مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی اصلاح گردد سپس این مسئولیت به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی واگذار و اعتبارات آن هم ذیل ردیف های بودجه این وزارتخانه تعریف شود.
وی اظهار داشت: در صورت انتقال واگذاری قانونی این مسئولیت، وزارت فرهنگ باید تعداد و میزان اعتبار مربوط به هنرمندان هنرهای سنتی را شفاف، مشخص و کامل جدا کند و به وزارت میراث فرهنگی اختصاص دهد، اگر کمبود اعتبارات وجود دارد هم که نباید هنرمندان سنتی را آن هم در این شرایط سخت اقتصادی و کرونا از این حق قانونی محروم کنند؛ تا زمانی که مصوبه اصلاح نشده پیگیری تامین اعتبار و پرداخت به عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
رییس پژوهشکده هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی بیان کرد: آثار و لطمه این نوع برخورد و تبعیض را باید در نظر بگیرند این نوع رفتارها دلزدگی، سرخوردگی و ناامیدی در هنرمند و پیشکسوتان بوجود می آورد با این بی احترامی ها خانواده و فرزند یک هنرمند سنتی هیچ گاه وارد این رشته ها نخواهد شد، برای اینکه احساس می کند ما برای شأن و منزلت هنرمند سنتی ارزش قایل نیستیم.
ارزشیابی هنرمندان هنرهای سنتی در شورای ارزشیابی وزارت فرهنگ
شریف زاده به سابقه بیش از چهار دهه ارزشیابی هنرمندان در کشور اشاره نمود و اظهار داشت: قانون ارزشیابی هنرمندان از حدود سال ۱۳۵۶ برای سنجش مهارت های هنری کارمندان دولت و بیشتر هم در زمینه مهارت هنرهای سنتی بود که بعد از انقلاب فعالیت کمیته ارزش یابی از «فقط کارمندان هنرمند سازمان های دولتی» به «سایر هنرمندان» جامعه هم گسترش پیدا کرد؛ حدود سال ۱۳۸۴ با مصوبه شورای هنر، ارزشیابی هنرمندان رشته های هنرهای سنتی از سایر هنرها تفکیک شد و کمیته مستقل ارزشیابی در سازمان میراث فرهنگی واگذار شد، که کاهش درجه های هنری از «هفت درجه» به «پنج درجه» از دیپلم تا دکتری در همین دوره بود.
رییس کمیته ارزشیابی هنرمندان هنرهای سنتی عنوان کرد: بعد از حدود دو سال وزارت فرهنگ و ارشاد به این وضعیت اعتراض کرد چون قبلاً آنها این ارزشیابی ها را انجام می دانند؛ طرحی را برای یکپارچه سازی ارزشیابی همه هنرمندان به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه کردند که کمیته ای در سازمان میراث فرهنگی آن زمان تشکیل گردد و سازمان نماینده خودرا به وزیر فرهنگ معرفی نماید و وزیر حکم نماینده را صادر کند.
با توجه به اعتراض وزارت فرهنگ، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی اصلاح گردید و بطوری که رئیس کمیته هنرهای سنتی در سازمان میراث فرهنگی را وزیر فرهنگ منصوب می کرد، ارزشیابی اولیه هنرمندان هنرهای سنتی در این کمیته (اولیه) انجام می شد و بعد نتیجه نهایی در شورای ارزشیابی (اصلی) در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بعد از ارزیابی مجدد اعلام می شود. معنای این مصوبه این است که کمیته ارزشیابی سازمان میراث فرهنگی نمی توانست مستقل عمل کند، بلکه فقط باید ارزیابی تخصصی اولیه را انجام دهد و بعد این ارزشیابی در شورای ارزشیابی وزارت فرهنگ تایید و نهایی و احکام مدارک هنری به امضای وزیر فرهنگ ابلاغ می شود، تا الان هم همین روند و پروسه برقرار است.
شریف زاده اضافه کرد: هم اکنون من بعنوان رئیس کمیته ارزشیابی هنرمندان هنرهای سنتی در شورای ارزشیابی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عضو هستم و از جانب وزارت میراث فرهنگی دوبار معرفی شدم و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی حکم مرا امضا و ابلاغ کرده است. این کمیته و شورا زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است نه وزارت میراث فرهنگی؛ این احکام و ارزشیابی ها هم به همین ترتیب اجرا می شود.
عنوان «هنرهای سنتی» در مصوبه شورای انقلاب فرهنگی صراحتا قید شده
شریف زاده اظهار داشت: وزارت فرهنگ طرح دیگری را هم در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرد که به همه هنرمندان مقرری ماهانه و مستمری و کمک های رفاهی و معیشتی بدهد، با این مصوبه موسسه هنرمندان پیشکسوت و صندوق اعتباری هنر تشکیل شد؛ در این مصوبه قید شده که وزارت فرهنگ برای پاسداشت شأن و پشتیبانی از هنرمندان رشته های هنر تجسمی، سینما، شعر، ادبیات و «هنرهای سنتی» (که صراحتا قید شده) مبالغی را به هنرمندان بوسیله موسسه و صندوق پرداخت می کند؛ تامین اعتبار این پرداخت ها به عهده دولت قرار گرفت و دولت و مجلس هم هر سال این اعتبار را در بودجه سالانه تصویب و به وزارت فرهنگ می دهد تا به همه هنرمندان همچون هنرمندان هنرهای سنتی پرداخت گردد.
رییس کمیته ارزشیابی هنرمندان هنرهای سنتی اظهار داشت: در سال ها قبل هم چندین بار این اختلاف نظر عنوان شد که «این اعتبار مخصوص هنرمندان تخصصی زیرمجموعه وزارت فرهنگ است و هنرمندان هنرهای سنتی را تفکیک می کنند، و این هنرمندان باید این کمک ها را از سازمان یا وزارت میراث فرهنگی دریافت کنند» که این نظریه دو اشکال اساسی دارد.
تبعیض و تفکیک نه به صلاح «صندوق» است، نه به نفع هنرمندان
شریف زاده توضیح داد: اشکال اول این است که وزارت فرهنگ این مبالغ را برمبنای احکامی پرداخت می کند که ارزشیابی آن در همان وزارتخانه انجام شده و وزیر فرهنگ آن را امضا و ابلاغ می کند هنرمندان هنرهای سنتی که همین مراحل را طی کرده اند و برای مدرک هنری خود از وزیر حکم گرفته اند تعدادشان و نام هایشان هم مشخص است، همه جامعه هنری که نیستند تعداد آنها محدود و سال مشخص و مراحل کسب درجه را دریافت کرده و پرونده هنری دارند.
رییس پژوهشکده هنرهای سنتی اظهار داشت: از جانب دیگر اگر هم می خواهند هنرهای سنتی را از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی جدا کنند و به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بسپارند باید مصوبه و اصلاحیه قانونی داشته باشد؛ در صورتی وزارت میراث فرهنگی می تواند مبالغی را پرداخت کند که مصوبه فعلی اصلاح گردد و اختیار آن هم واگذار شود و البته اعتبارات لازم هم از آن وزارتخانه به وزارت میراث اختصاص پیدا کند، الان که وزارت میراث فرهنگی چنین اختیار و اعتباری ندارد.
حقوق و مستمری هنرمندان هنرهای سنتی مانند همه هنرمندان سایر رشته های هنری تا زمانی که مصوبه قانونی نداشته باشد تا زمانی که اعتبار آن به تعداد و مبلغ مشخص به وزارت فرهنگ تخصیص داده شود باید پرداخت شود؛ شیوه این پرداخت مصوبه دارد و عنوان هنرهای سنتی در این مصوبه صراحتا آمده و وزارت فرهنگ موظف است دقیقا مانند همان کاری که برای همه هنرمندان انجام می دهد برای هنرمندان هنرهای سنتی هم انجام دهد.
شریف زاده بیان کرد: به طور کلی تغییر، تفکیک و تبعیض و جداسازی نه به صلاح موسسه هنرمندان پیشکسوت و صندوق اعتباری هنر است و نه به نفع هنرمندان؛ این که همه چیز از همه جدا و چند تکه شود، کار صحیحی نیست، این روند و پروسه در طول سال ها شکل گرفته و کارهای خوب حمایتی هم در همه این سالها انجام شده؛ چرا باید تجزبه و تفکیک صورت گیرد.
بودجه ندادند، بیمه هنرمندان قطع شد
سیدحسین سیدزاده مدیرعامل صندوق اعتباری هنر در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره اظهار داشت: طبق قانون در یک مقطع زمانی صنایع دستی و قالیبافی حتی گردشگری دارای صنف و وزارتخانه نبودند و متولی مشخصی نداشتند، مسئولیت همه هنرمندان این حوزه ها به این صندوق که سال ۱۳۸۴ تشکیل شد، واگذار شد. اما پس از مدتی صنعت فرش و قالیبافان به شرکت ملی فرش واگذار شد و این حوزه زیر مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفت و از جانب دیگر زمانی که سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پا گرفت، فعالان صنایع دستی و گردشگری را زیرمجموعه خود گرفت.
مدیرعامل صندوق اعتباری هنر عنوان کرد: مصوبه دیگری در سال ۱۳۸۵در شورای عالی انقلاب فرهنگی تایید شد که موسسه فقط به اساتید فرهنگ و هنر خدمات بدهد؛ وقتی یک هنرمند بیمه می شود و تحت پوشش قرار می گیرد، در روز اول هزینه چندانی ندارد، اما ماهانه و در دراز مدت هزینه بردار است، در یک زمانی ما ۵هزار نفر را بیمه کردیم، اما بعد از دو سال اعتبار و بودجه این کار را قطع کردند، و نتوانستیم این پوشش بیمه ای را ادامه دهیم.
در یک دوره دیگری پول از بخش صنایع دستی به موسسه نیامد و به دولت فشار آوردند که بودجه این صنعتگران را بدهید، اما موافقت نشد و ما مجبور شدیم بیمه این هنرمندان را قطع نماییم و دلخوری هنرمندان از همین زمان پیش آمد؛ وقتی اعتبار و بودجه ندهند، عملا ما هم نمی توانیم کاری انجام دهیم، امسال هم در بودجه ردیف برای این اعتبارات نیامده است.
برای بیمه قالیبافان و هنرمندان صنایع دستی منع قانونی داریم
سیدزاده درباره مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۵ اظهار داشت: حالا دیگر این مصوبه برقرار نیست، وقتی بیمه صنایع دستی و قالیبافی را به شرکت ملی فرش واگذار کردند و مسئولیت بیمه هنرمندان صنایع دستی به سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (وقت) واگذار شد، بصورت خودکار این مصوبه لغو می شود و دیگر موسسه اعتباری هنر مسئول بیمه هنرمندان صنایع دستی و هنرهای سنتی نیست.
مدیرعامل صندوق اعتباری هنر درباره شکایت برخی هنرمندان و صدور رای دیوان عدالت اداری اظهار داشت: ما بیمه قالیبافان و هنرمندان صنایع دستی را نمی پذیریم، منع قانونی داریم و اگر انجام بدهیم تخلف کرده ایم، اگر هنرمندی می گوید «از دیوان حکم گرفته است»؛ ممکنست مستنداتی درباره تعریف و تغییر رشته خود ارائه کرده باشد؛ اگر هنری در قالبی به غیر از صنایع دستی، به جز رشته قالیبافی تعریف شود یا بطورمثال هنرمند در عین حال طراح هم باشد، یا از هنرهای تجسمی مانند نگارگری هم معرفی نامه و تاییدنامه آورده باشد، شامل بیمه صندوق اعتباری هنر می شود.
او اشاره کرد: در صندوق اعتباری هنر، هنرمندان چند رشته ای زیاد داریم، بطورمثال کار آبکاری و مس انجام می دهد، اما در رشته طراحی مینایتور و نگارگری هم تاییده هنری می آورد و ارائه می کند، نگارگری در زمینه هنر تجسمی به حساب می آید و اگر هم مستمری هنرمندی در این رشته قطع شده باشد، اعلام نماید بررسی می نماییم و مستمری او برقرار می شود.
به گزارش عصر توریسم به نقل از ایرنا، قانون قالی بافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه دار (کددار) در سال ۱۳۸۸ تصویب گردید و از همان سال، ۸۸ هزار نفر از شاغلان صنایع دستی را تحت پوشش قرار داد، به مرور و به دلیلهای مختلف ۵۵ درصد از جمعیت تحت پوشش این قانون ریزش کرده و در سال ۹۹ فقط ۴۰ هزار نفر از مزایای این بیمه برخودار بودند؛ ۱۵ مهر ۹۹ ( روز ملی روستا) در آئین رونمایی از طرح ملی بخش روستا حسن روحانی رییس جمهوری افزایش یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفری بیمه روستاییان را از محل صندوق بیمه کشاورزان و روستاییان و عشایر بعنوان هدیه دولت تدبیر و امید اعلام نمود. از آنجائیکه بخش عمده هنرمندان صنایع دستی در روستاها زندگی می کنند این هدیه می تواند بخش بزرگی از جامعه صنعتگران صنایع دستی را تحت پوشش بیمه قرار دهد که با پی گیری و تلاش وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور ۱۰ درصد از این هدیه به ۱۵۰هزار نفر از هنرمندان صنایع دستی کشور تعلق گرفت.
سیدزاده اظهار داشت: ملاک پرداخت مستمری به هنرمند پیشکسوت، این است که هنرمند در یکی از صنوف هنری سینما، تئاتر، تجسمی – با تنوعی زیادی که دارد-، موسیقی، نشر و نویسندگی آثار مکتوب، روزنامه نگاری و رسانه ها، هنر قرآنی مهارت داشته باشد و معرفی شود، اگر در این گروه ها تعریف نشود جزو صنایع دستی محسوب می شوند.
مدیرعامل صندوق اعتباری هنر درباره سوابق و پرونده های هنرمندان هنرهای سنتی و صدور احکام درجه هنری در سالهای گذشته از طرف وزارت فرهنگ اظهار داشت: موضوع اختلاف دیدگاه نیست، اگر این صندوق زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تعریف شده باشد باید به مخاطبان خود خدمات بدهد، صندوق نمی تواند در یک وزارتخانه تعریف شود، اما به مخاطبان و صنوف دیگر که به سایر وزارتخانه ها مربوط می شود خدمات بدهد، این طوری، موضوع آن قدر گسترش پیدا می کند که بطورمثال ورزشکاران هم می خواهند در این صندوق بیمه شوند.
سیدزاده درباره بازتعریف و تقسیم بندی رشته ها و پوشش خدمات هنرمندان مربوط به هر دستگاه و بلاتکلیفی هرمندان اظهار داشت: هر وزارتخانه ای اساسا علاقه و تمایل دارد کار حمایت و خدمات به مخاطبان مرتبط به خودرا در حیطه و حوزه مسئولیت و مدیریت خود حفظ کند؛ وزارت میراث فرهنگی برای فعالان صنایع دستی و هنرهای سنتی یا وزارت صمت برای قالی بافان و فرش بافان، اساسا تمایل ندارند، این مساله از حوزه و تشکیلات آنها بیرون رود و صندوقی که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است به این امور رسیدگی کند، البته خود هنرمندان باتوجه به قدمت، علاقه مندند کارهایشان در موسسه اعتباری هنر صورت گیرد.
البته شاید برخی مدیران دستگاهها در کلام عنوان کنند که «وزارت فرهنگ متولی همه هنرمندان است» اما اگر قرار باشد ردیف بودجه های حمایتی از سایر دستگاهها به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتقل شود، مخالفت ایجاد می شود و حاضر نیستند این کار را بکنند، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وقتی حدود ۵هزار نفر راهنمای گردشگری را بیمه می کند، در ردیف های بودجه فرصت هایی ایجاد می شود که به هیج وجه حاضر نیستند کوچکترین اختیارات و امتیازهای آنها به دستگاه دیگری واگذار شود.
یک سازمان فرادستگاهی برای بیمه هنرمندان و مشاغل آزاد تشکیل شود
سیدزاده به جلسات گوناگون در کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی اشاره نمود و عنوان کرد: به اعضای کمیسیون گفتم که «سر خط بودجه در دست شماست»، همه سرفصل ها و ردیف های بودجه بیمه همه فرهنگ و هنر و صنایع دستی و فرش و قالی بافان و فرش بافان را به صندوق اعتباری هنر بدهید، ما همه را همسان سازی و بیمه می نماییم، بمحض این که بودجه را قطع کنید بیمه هنرمندان قطع می شود، قبول کردند؛ اما وقتی عدد بودجه صندوق بیش از سه برابر شد، مدیران وزارتخانه های مربوطه گفتند «ما خودمان مسائل بیمه را حل می کنیم» و مانع از این کار شدند.
مدیرعامل صندوق اعتباری هنر ضمن اشاره به گستره مشکل بیمه هنرمندان و عدم یکپارچگی در زمینه بیمه مشاغل آزاد بیان کرد: وزارتخانه ها این طور محاسبه می کنند که اگر یک ردیف بودجه شان حذف شود، اعتباری از مجموعه کم می شود؛ همین نگاه مانع از تجمیع و تمرکز بودجه های بیمه ای همه هنرمندان در یک مجموعه واحد مانند صندوق اعتباری هنر است.
این اختلاف و ناهماهنگی زمانی حل می شود که یک سازمان فرا دستگاهی تشکیل شود؛ پیشنهاد این است که یک سازمان حمایتی فرادستگاهی زیر مجموعه نهاد ریاست جمهوری تشکیل گردد و همه مشاغل آزاد، حرفه ها و صنوف در زمینه فرهنگ، هنر، صنایع دستی و هنرهای سنتی، حتی فعالان گردشگری و همین طور ورزشکاران که مربوط به دستگاهها و وزارتخانه ها و سازمان های دولتی هستند، جدا از دستگاهها تجمیع و در این مجموعه تعریف شوند.
حل مشکل پیشکسوتان هنرهای سنتی نیازمند توافق بین دستگاهی
در همین زمینه با نیکنام حسینی پور مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت گفت و گو کردم؛ او معتقد می باشد «یک اختلاف نگاه و رویکرد میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وجود دارد؛ صندوق اعتباری هنرمندان زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و همه هنرهای زیر مجموعه این وزارتخانه مانند سینمایی، نمایشی، تجسمی و نویسندگی و… در این صندوق تعریف شده است و هنرهای سنتی و صنایع دستی از زمانی که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تشکیل شده است از نظر تقسیم ساختاری و تشکیلاتی به این وزارتخانه واگذار شده و زیر مجموعه این وزارتخانه قرار گرفته است.»
وی به پیگیری های انجام شده برای حل و فصل مشکل هنرمندان صنایع دستی و هنرهای سنتی با صندوق اعتباری هنر انجام داده اشاره نمود و اظهار داشت: مسئولان صندوق می گویند «با توجه به کمبود اعتبارات از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواستیم که برای تامین اعتبار و قسمتی از هزینه ها به این صندوق کمک کنند تا صندوق جدید دیگری تاسیس نشود.» که فکر می کنم وزارتخانه هنوز کاری در این حوزه انجام نداده است.
مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت توضیح داد: معتقدم که مسئولان صندوق اعتباری هنر درست می گویند اساسا هم ایجاد یک صندوق جدید با ساختار جدید و تشکیلات جدید و هزینه تامین تجهیزات و منابع انسانی جدید هم درست نیست و جز هزینه دستاورد دیگری ندارد، اما وزارت میراث فرهنگی هم باید کمک نماید تا این نوع مسائل و مشکلات هنرمندان هنرهای هنر سنتی که تعداد زیادی هم نیستند و هر روز با مسائل و مشکلات درگیر هستند و متاسفانه هر روز خبر بیماری و فوت این عزیزان را از نقاط مختلف کشور می شنویم، حل و فصل شود.
هر دو وزارتخانه مربوط به یک قوه و در ساختار دولت و در یک کشور با هدف خدمت به هنرمندان فعالیت می نمایند، برای حل این مساله یا باید در کلان بطورمثال در مجلس شورای اسلامی راه حل قانونی آنرا پیدا کنند و تخصیص اعتبار را به صندوق اعتبار هنر به نمایندگی از مجموعه فرهنگی هنری کشور واگذار کنند تا این خدمات را به همه هنرمندان بدهد، یا این که توافق بین دستگاهی میان دو وزارتخانه صورت گیرد.
مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت اظهار داشت: در موسسه یک اعتبار و مبالغ حداقلی به همه هنرمندان و هنرمندان هنرهای سنتی هم پرداخت می نماییم، این هنرمندان مسائل پزشکی و رفاهی و معیشتی هم دارند؛ به وزارت میراث فرهنگی پیشنهاد کردیم که یک جلسه مشترک برگزار نماییم تا کمک هایی انجام دهند تا این موسسه به نمایندگی بتواند کمک ها را به حدود ۱۰۰ هنرمند صنایع دستی و هنرهای سنتی که عضو موسسه هستند بدهد تا ساختار جدیدی شکل و تفکیکی صورت نگیرد، که متاسفانه نه پاسخ دادند و نه جلسه ای تشکیل شد و خیلی هم امیدوار نیستم که این مساله حل شود.
حسینی پور بیان کرد: هنرمندان که نباید در مسائل اداری و حقوقی و ساختاری بیفتند و دغدغه این ساختارها و تشکیلات را داشته باشند هنرمند باید تمرکز و فکر و خلاقیت خودرا بر تولید اثر هنری خود بگذارد.
مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت اشاره کرد: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی متولی اصلی صنایع دستی و هنرهای سنتی و هنرمندان این حوزه است و هم ما هم هنرمندان انتظار داریم به این مساله توجه ویژه داشته باشد وظیفه اصناف و متولیان امور است که بوروکراسی را به حداقل برسانند، این نوع مسائل را حل کنند تا هنرمندان صنایع دستی و هنرهای سنتی از بلاتکلیفی بیرون بروند.
منبع: asretourism.ir
