عصر توریسم: ایران امسال با دو پرونده «راه آهن» و «هورامان» در کمیته میراث جهانی یونسکو شرکت کرده است. کارشناسان نظر اولیه را درباره این دو پرونده به ایران اعلام نموده اند. بنظر می رسد شانس هورامان برای ثبت جهانی بیشتر از راه آهن باشد، هرچند هنوز مسؤولان میراث فرهنگی امید دارند هر دو پرونده به لیست جهانی یونسکو وارد شود.
به گزارش عصر توریسم به نقل از ایسنا، کمیته میراث جهانی یونسکو بعد از یک سال وقفه به سبب همه گیری کرونا، از روز جمعه در چین شروع به کار کرده است. کمیته مجازی است و بگفته معاون میراث فرهنگی، فقط اعضای کمیته بین الدول در فوجو چین حضور دارند. برگزاری مجازی، قدرت رایزنی و مذاکرات در رابطه با ثبت پرونده ها را پایین آورده است. محمدحسن طالبیان قبلا به این نکته اشاره کرده بود. او حالا به فرانسه، مقر اصلی یونسکو رفته تا شاید رایزنی ها از این زاویه بهتر صورت گیرد.
پرونده راه آهن ایران بر طبق برنامه اعلام شده از طرف دبیرخانه یونسکو مقرر است روز یکشنبه ۲۵ جولای (۳ مرداد) و پرونده ثبت منظر فرهنگی هورامان ( اورامانات) روز سه شنبه ۲۷ جولای (۵ مرداد) بررسی شود. طالبیان روز شنبه، ۲۶ تیرماه در مصاحبه ای که وب سایت خبری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی منتشر نموده، اظهار داشته بود: نظریه اولیه ایکوموس درباب این دو پرونده اعلام شده است و برمبنای نظرات دریافت شده، اورامانات یا هورامان از بخت بالایی برای ثبت در لیست میراث جهانی برخوردار بوده و درباب پرونده راه آهن البته مسائلی مطرح گردیده است. با این وجود درحال رایزنی های نهایی برای این دو پرونده هستیم.
معاون میراث فرهنگی به جزییات نظر کارشناسان یونسکو درباره پرونده راه آهن اشاره ای نکرده و سربسته گفته که به سبب پیچیدگی های فنی و گستردگی محدوده عرصه و حریم این دو پرونده، پروسه بررسی کارشناسی آن در ایکوموس و کمیته میراث جهانی قابل توجه است.
ارزیابی پرونده راه آهن، بگفته طالبیان در سال ۱۳۹۸ با بازدیدهای میدانی ارزیاب ایکوموس (شورای بین المللی ابنیه و محوطه ها) انجام شده است. همان موقع هم اصلاحات و نظراتی به این پرونده وارد شد. در حقیقت، پرونده راه آهن سال ۱۳۹۶ به یونسکو تحویل داده شد. کارشناسان یونسکو آن زمان هم نظرات و اصلاحاتی را روی این پرونده وارد دانستند. معاون میراث فرهنگی اظهار داشته بود: کارشناسان یونسکو نقشه ها و جزییات بیشتری را برای تکمیل پرونده نیاز داشتند که در این رابطه اطلاعات بیشتر به آنها ارائه شد تا این پرونده در سال ۲۰۱۸ ارزیابی شود و برای سال ۲۰۱۹ به ثبت برسد.
اما پرونده راه آهن در سال ۲۰۱۹ که به همراه جنگل هیرکانی در کمیته میراث جهانی بررسی گردید، به سبب نقایصی که داشت، برگشت خورد و درحالی که هیرکانی وارد لیست جهانی یونسکو شد، سهمیه دیگر ایران برای ثبت جهانی میراث فرهنگی از دست رفت. قرار شد شانس این پرونده در سال ۲۰۲۰ باردیگر محک زده شود. اما ویروس کرونا اجلاس را یک سال به تعویق انداخت. حالا در اجلاس ۲۰۲۱ ثبت این پرونده مقرر است باردیگر مطرح شود، اما پیش بینی کارشناسان مربوطه باتوجه به نظر اولیه ارزیاب ها و کارشناسان یونسکو بر این است که احیانا بخت پرونده راه آهن به اندازه هورامان بلند نباشد. گرچه رایزنی ها برای هر دو پرونده همچنان ادامه دارد.
ایران در سالهای اخیر برای جبران سال هایی که در کمیته میراث جهانی یونسکو حضور نداشت، به پرونده های زنجیره ای گرایش پیدا کرده است؛ قنات ها، کلیساها، باغ های ایرانی و حالا راه آهن و بعد از آن هم پرونده کاروانسراها. نظر معاون میراث فرهنگی این است که پرونده های زنجیره ای و بزرگ خوب است و شانس زیادی خواهد داشت. پرونده راه آهن هم ۱۴۰۰ کیلومتر را در بر می گیرد و استانها را به هم متصل می کند. پرونده کمی برای یک کشور نیست. تمام ایستگاه ها و… را می توان بعنوان مقصد جهانی معرفی نمود. از زمانی که پرونده راه آهن عنوان شد خیلی از ساختمان های قدیمی راه آهن حفظ شد، درحالی که قصد تخریب آنها را داشتند. حتی مقرر است این ساختمان ها مرکز اقامتی شود و یا موزه راه آهن ایجاد کنند.
شبکه راه آهن ایران با گستره پهناوری که در سراسر کشور دارد، دارای سیستم زنده و در حال کار است که نگهداری، تعمیر و بهره برداری از آن با شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران است. این شبکه همیشه شاهد دخالت عوامل بهره بردار و توسعه بوده است. بااینکه در اطراف این شبکه ریلی، سازه ها، پل ها، ایستگاه ها و حتی لوکوموتیوهای قدیمی و واجد ارزش وجود دارد و بخش هایی از این شبکه، همانند راه آهن شمال ـ جنوب هویت تاریخی دارد، اما سوال اصلی این است که در صورت ثبت راه آهن ایران در لیست جهانی یونسکو، دخالت ها و بهره برداری ها را با این وسعت شبکه ریلی چگونه می توان کنترل و محافظت کرد که در ادامه، این اثر گسترده مخدوش نشود و در معرض خطر قرار نگیرد؟
چه چشم اندازی برای بهره بردار و متولی آن برای نگهداری و محافظت از این اثر و چگونگی اجرای پروژه های توسعه در شبکه ریلی تعریف شده است؟
سوال دیگری که برای فعالان میراث فرهنگی به وجود آمده و همچنان بی پاسخ مانده، این است که چرا با وجود ۵۷ پرونده معطل در لیست موقت یونسکو و کارنامه قابل بحث محافظت و نگهداری از میراث ملی و جهانی از طرف متولی، مسؤولان میراث فرهنگی بر پیگیری و ثبت پرونده غول آسای راه آهن اصرار دارند که از همان ابتدا با ایراد کارشناسان یونسکو ایکوموس مواجه شد؟
منبع: asretourism.ir
