عصر توریسم: معاون میراث فرهنگی استان ایلام درباره ی اصلاح حریم «سیمره»، «محوطه تاریخی چالسرا» و «قلعه والی» توضیحاتی داد.
رائد ناصری فر ـ معاون میراث فرهنگی استان ایلام ـ که مدتی پیش از اصلاح حریم سیمره آگاهی داده بود، درباره ی اصلاح حریم این محوطه تاریخی به ایسنا اظهار داشت: اصلاح حریم در «سیمره» فقط به مفهوم کوچک شدن حریم آن نیست. هیأت دیرینه شناسی در این محوطه تاریخی مشغول گمانه زنی است و بعد از انجام این کار، مشخص می شود که حریم و عرصه آن محدود می شود یا توسعه پیدا می کند. گستره این شهر تاریخی بیش از آن چیزی است که الان وجود دارد، اما به علت کمک کردن به مردم، زمین هایی که حساسیت کم تری دارند ممکنست از حریم بیرون بروند و از سویی بخش های دیگر به حریم این شهر تاریخی اضافه شود.
او تصریح کرد: هر اثر تاریخی دارای عرصه و حریم است. برمبنای ضوابط میراث فرهنگی هرگونه ساخت وساز و فعالیت در این حریم و عرصه ممنوع می باشد. تعدادی از مالکانِ زمین ها به علت ممنوعیت ساخت وساز، گرفتار مشکل شده اند و میراث فرهنگی باید برای حل این چالش ها خریدار این زمین ها باشد. تعیین حریم و عرصه سبب می شود ما بدانیم کدام یک از زمین ها را باید خریداری نماییم. این بازبینی حریم و عرصه سیمره، آخرین اصلاحیه آنست و بعد از تأیید، حریم و عرصه نهایی آنست.
ناصری فر افزود: «سیمره» البته که حریم و عرصه مشخص دارد، ولی هم اکنون گمانه زنی هایی برای اصلاح آن در حال انجام می باشد. سال ۱۳۷۸ در حین کاوش، با گمانه زنی هایی که انجام شد، حریم و عرصه آن مشخص شد، اما بنا به دلایلی تصویب نشد و بعد در سال ۱۳۸۵ با نقشه جدید مصوب شد. هم اکنون هم قرار نیست به عرصه اثر دست بزنند. گمانه زنی ایی که الان در حال انجام می باشد برای اصلاح حریم سیمره است؛ چونکه تراکم خانه های مسکونی به وجود آمده و شهر بزرگ تر شده است. همین طور قسمتی از آن هم حریم درجه یک بوده و ساخت وساز در آن ممنوعست و باتوجه به اینکه شهر درحال گسترش است، گمانه زنی در آن انجام می دهند که ببینیم می شود زمینهای اطراف را آزاد کرد یا خیر.
معاون میراث فرهنگی استان ایلام در پاسخ به این پرسش که اصلاح حریم به ثبت سیمره در یونسکو که پرونده آن آماده شده است، لطمه نمی زند؟ اظهار داشت: مقرر است که منظر فرهنگی سیمره در یونسکو به ثبت برسد و این منظر فرهنگی، گستره بسیار وسیعی دارد و ممکنست از «بدره» و «دره شهر» عبور کند و شامل آداب و رسوم این منطقه می شود، شهر تاریخی هم جزوی از این حریم منظری است و در مرکزیت آن قرار دارد. به هر حال پرونده های ثبتی با نام منظر فرهنگی، به ثبت خواهند رسید.
او همین طور درباره ی اینکه اصلاح حریم تهدیدی برای منطقه تاریخی سیمره به شمار نمی آید؟ اظهار داشت: خیر! این اصلاح باتوجه به تحقیقات و گمانه زنی های علمی به انجام می رسد و سلیقه ای نیست که سبب زیاده خواهی مالکان شود.
ناصری فر با اشاره به اینکه محوطه باستانی «سیمره» امروزه به نام «دره شهر»، شهرستانی که در آن قرار گرفته است، هم شناخته می شود، درباره ی جستجوهای انجام شده در آن، توضیح داد: جستجوهای شهر تاریخی دره شهر از سال ۱۳۷۴ آغاز شد و به مدت ۱۰ فصل ادامه داشت. نتیجه این کاوش ها، سازه ای به نام خانه اربابی، کاروانسرا، بنایی در محدوده مرکزی شهر موسوم به بنای مسجد قرون اولیه اسلامی، بود و نتیجه این جستجوهای باستانی در کتابی به نام «کاوش های دره شهر» منتشر گردید.
او اضافه کرد: این شهر تاریخی در اصل مربوط به دوران ساسانی است که پایتخت ایالت «مهرجان قذق» بوده است. البته در این شهر تاریخی از دوره ساسانی به ندرت آثاری پیدا می شود. در دوران اسلامی این شهر خیلی بزرگ می شود که مرکزیت ایالت جبال را با نام «سیمره» به خودش می گیرد. ایالت جبال بزرگترین ایالت غرب کشور بوده که توسط وزرای خلفای بصره و کوفه حکمرانی می شده است. دره شهر (سیمره) از نظر تجاری و اقتصادی در چهارراهی قرار داشته که در قرون اولیه اسلامی بسیار حائز اهمیت بوده است. این شهر باتوجه به کاوش هایی که انجام شده به قرون اولیه اسلامی نیز مربوط است.
معاون میراث فرهنگی ایلام افزود: «دره شهر» یا «سیمره» از نظر سیستم شهرسازی و معماری در حد شهرهای مدرن امروز قرار دارد، چون دارای سیستم تخلیه فاضلاب است. زیر شهر تونل هایی راه اندازی شده است که فاضلاب و آب این شهر از آن خارج می شده است. متأسفانه به خاطر زلزله ای که در سال ۳۳۴ هجری قمری رخ می دهد، شهر خالی از سکنه شد و از بین رفت.
او اضافه کرد: ۲۲۰ هکتار از دره شهر باقی مانده است که یک هکتار آن شاید کاوش شده باشد. مناطقی که کاوش شده اند نقاط مهمی بودند که مطالعات زیادی روی آنها انجام شده بود و برای حفاری باستانی انتخاب شدند. در آینده اساسا جزو برنامه های ماست که جستجوهای دره شهر را ادامه دهیم. البته در جستجوهای گذشته عمارت حکومتی، بازار و… مشخص شده اند که در کجا قرار گرفته اند و در ادامه کاوش ها به حفاری باستانی هر یک از مناطق مشخص شده خواهیم پرداخت.
معاون میراث فرهنگی ایلام همین طور درباره ی محوطه تاریخی «چالسرا» توضیح داد: «چالسرا» یک محوطه بسیار بزرگ در شهر ایلام است که قسمتی از آن در روستا و قسمت دیگر در شهر واقع شده است و باتوجه به گسترش شهر و افزایش قیمت زمین ها، مالکان معترض شده اند که چرا نمی توانند در زمین هایشان ساخت وساز کنند. سال ۱۳۸۵ گمانه زنی در این محوطه تاریخی را شروع کردیم که مالکان زمینهای اطراف معترض شدند و کار را متوقف کردند. منتها برمبنای همان گمانه زنی ها عرصه و حریمی را مشخص کردیم و تایید هم شد، اما هم اکنون به علت اینکه ممکنست تعدادی از نقاط گمانه زنی نشده باشند، از جانب خود مالکان درخواست اصلاحیه حریم شده است و اعتباری گرفته ایم که مابقی قسمت هایی که گمانه زنی نشده اند، صورت گیرد. حال ممکنست حریم و عرصه بر طبق این گمانه زنی بیشتر شود و یا کمتر.
ناصری فر درباره ی هویت تاریخی این محوطه تاریخی اظهار داشت: «چالسرا» برای دوره های هزاره اول قبل میلاد (پارت ها)، ساسانی و اسلامی است. محوطه تاریخی است که جای زندگی عشایر دائم بوده است.
«قلعه والی» یکی دیگر از آثار تاریخی ایلام است که برای حریم و عرصه آن بازبینی انجام شده است، معاون میراث فرهنگی ایلام درباره ی علت این اقدام توضیح داد: مطالعات این قلعه سالهای قبل انجام شده و باید باردیگر بررسی هایی برای آن انجام می شد. در گذشته حریمی برای آن تعیین شده بود که حالا در محدوده حریم درجه یک و دو چالش هایی به وجود آمده است؛ برخی خانه های اطراف آن تغییر کاربری داشتند که باید در اصلاحیه بیاید. قسمتی از زمینهای اصلی در حریم درجه دو هم مجوز ساخت با ارتفاع هفت ونیم متر داشته اند، اما به علت یکسری ساخت وسازها با ارتفاع بیشتر، ارتفاع تعیین شده در بازبینی حریم تغییر کرده است. در کل، این بازبینی حریم جزو ضروریات بوده است.
منبع: عصر توریسم
