به گزارش عصر توریسم معاون پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد که در حال تهیه گزارشی از میزان خسارت وارده از سیل به یونسکو است، با بیان اینکه حدود یک درصد از بافت تاریخی یزد در سیل تابستانی لطمه دیده است، اظهار داشت: آثار شاخص یزد همچون مسجد جامع، مجموعه میدان امیرچخماغ، مدرسه ها و بقعه های تاریخی صدمه ای ندیده اند و سالم هستند، اما حدود 200 خانه تاریخی از یک تا 50 درصد تخریب شده است.
تصاویر هوایی نشان میدهد یزد در سیل غرق شده است. خبرها نیز حکایت از این داشت که بافت تاریخی را سیل بلعیده است! با این وجود، مسؤولان میراث فرهنگی یزد گفته اند: تخریب و خسارت جدی به بناها و بافت تاریخی یزد وارد نشده است. طاهره قیومی ـ نماینده ویژه وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ هم که جهت بررسی اوضاع بافت تاریخی به یزد سفر کرده، بعد از بازدید میدانی، در توئیتر نوشته است: «سیل خساراتی به استان یزد وارد کرده، اما کمترین لطمه به بافت جهانی بوده و بیشترین تخریب ها مربوط به بافت جدیدتر یا فرسوده [است]، برای جبران خسارت تلاش می نماییم، گروههای کارشناسی فعال می باشند تا به سرعت برای بازسازی و مرمت اقدام نمایند. حالِ یزد خوب می شود و گردشگری باردیگر رونق می گیرد.»
وضعیت بافت تاریخی شهر یزد را اما گزارش های تخصصی پایگاه میراث جهانی، بهتر می تواند مشخص نماید. مجید علومی که در حال پایش و تخمین خسارت های ناشی از سیل به بافت تاریخی یزد برای ارائه گزارش به یونسکو است، در این زمینه به ایسنا اظهار داشت: پایش ها توسط پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد، گروهی از مرمتگران، دانشجویان رشته مرمت، تشکل های مردم نهاد و گروههای مردمی، بدون هیچ چشم داشتی و با همراهی تمام، در حال انجام است. باتوجه به اینکه شهر تاریخی و خشتی یزد در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است، باید گزارشی از وضع موجود و لطمه های وارد شده از سیل برای یونسکو تهیه و ارائه نماییم. از طرفی، ضروریست برای پیشگیری و جلوگیری از تکرار حادثه، لطمه شناسی لازم صورت گیرد.
معاون پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد با استناد به پایش هایی که تا کنون انجام شده و گزارش در حال تهیه برای یونسکو، اظهار نمود: برخلاف آنچه شایع شده، آثار شاخص شهر جهانی یزد در سیل صدمه ای ندیده است؛ مسجد جامع و مجموعه امیرچخماغ، باغ دولت آباد، مدرسه ها، بقعه های تاریخی، همگی سالم اند. با وجود آن که خیابان مسجد جامع گرفتار سیلاب و آبگرفتگی شده بود، اما چون مسیر قنات باز بود، آب به مسجد نیفتاد. مسیر عبور آب در بافت تاریخی یزد نیز مشخص و باز است، برای همین خسارت زیادی وارد نشده است.
علومی، میزان تخریب بافت تاریخی شهر یزد را تا کنون حدود “یک درصد” برآورد کرد و اضافه کرد: از حدود ۲۰ هزار خانه تاریخی در عرصه و حریم میراث جهانی شهر یزد، حدود ۲۰۰ خانه از یک تا ۵۰ درصد تخریب شده است.
بگفته او، بیشتر خسارت ها در بخش های غیرمسکونی و مجهول المالکِ بافت تاریخی بوده است. خانه های مسکونی چون قبلا اقدامات حفاظتی خصوصاً روی بام و ناودان را انجام داده اند، عموما صدمه ای ندیده اند.
معاون پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد معتقد است: درباره تخریب بافت تاریخی شهر یزد بزرگ نمایی شده است و برعکس آنچه نشان داده می شود، بافت لطمه جدی ندیده است.
او همین طور با انتقاد از اعلامیه تخلیه بافت تاریخی شهر یزد در زمان سیل، اظهار نمود: این اقدام بیشتر به «بافت هراسی» منجر گردید. درحالی که سیل به بخش های جدیدتر شهر خسارت بیشتری وارد کرده است.
علومی به لطمه شناسی انجام شده بر طبق پایش در بافت تاریخی در زمان سیل اشاره نمود و اظهار داشت: بیشتر لطمه ها و مشکلات ناشی از سیل به طرح توسعه شهر یزد در پنجاه سال اخیر مربوط می شود. برخی مسؤولان شهری در گذشته به خیابان کشی، تعریض خیابان و ساخت پارکینگ درون محلی در بافت تاریخی اقدام نموده اند که همین کارها سبب شده مسیر عبور آب در بخش هایی از بافت مسدود شود. بررسی های اولیه نیز نشان میدهد خانه هایی که قبلا تخریب شده و فضای آنها به پارکینگ تبدیل گشته اند، به سبب نداشتن زیرسازی درست، عامل نفوذ و انتقال آب به داخل خانه های دیگر بوده اند.
او افزود: در جریان اجرای طرح توسعه شهری، مسیر برخی قنات ها نیز مسدود شده است، درحالی که قنات «زارچ» یزد باتوجه به زنده بودن و مسیر باز آن، در سیل هیچ مشکلی نیافت. از طرف دیگر، در مسیلِ تاریخی شهر یزد نیز ساخت وساز شده است که اگر این مسیل باز بود شاهد چنین سیلابی در بافت تاریخی و شهر یزد نبودیم.
معاون پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد با ابراز بی اطلاعی از میزان خسارت و لطمه های وارد شده به بناهای تاریخیِ در اختیار اوقاف نیز، اظهار داشت: دَرِ این بناها بسته است و ما هنوز موفق نشدیم وارد این بناها شویم تا وضعیتشان را پایش و بررسی نماییم. متاسفانه نبود مدیریت یکپارچه شهری با اهمیت ترین لطمه بافت های تاریخی است.
علومی در عین حال بیان کرد: برای تعیین وضعیت و میزان دقیق لطمه ها و تخریب های ناشی از سیل در بافت و بناهای تاریخی یزد باید صبوری کرد. بمحض رفع آبگرفتگی و سیلاب و مشخص تر شدن خسارت ها و لطمه ها می توان گزارش دقیق تری از آنچه در یزد اتفاق افتاده است ارائه کرد.
یزد، به عنوان یکی از اولین شهرهای خشتی دنیا و اولین شهر تاریخی ایران و بیست ودومین اثر تاریخی کشور ۱۸ تیرماه سال ۱۳۹۶ در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
منبع: عصر توریسم
