عصر توریسم: خراسان رضوی رئیس انجمن علمی طبیعت گردی ایران ضمن اشاره به جایگاه خوراک و ترویج فرهنگ غذایی در صنعت توریسم، اظهار داشت: امروزه در صنعت توریسم، اهمیت خوراک و غذا جایگاه ویژه ای پیدا کرده و ترویج فرهنگ غذایی، یکی از اقدامات مهمی است که مورد توجه رستوران ها و هتل ها قرار می گیرد.

فرید جواهرزاده در گفتگو با ایسنا در مورد تعریف گردشگری خوراک و ضرورت توجه به آن اظهار نمود: اما آنچه کمتر مورد توجه قرار می گیرد نوع، پیشینه و تنوع غذاهای محلی و حتی مکتب غذایی ایرانی بوده که بسیار کمرنگ شده است.

وی افزود: بگونه ای که منوی غذایی هتل ها چند نوع غذای مشخص و کاملا مشابه یک دیگر را عرضه می دهد و تنوع غذایی که تحت تاثیر خصوصیت های جغرافیایی کشور و تنوع قومی و نژادی وجود دارد، کمتر مورد توجه قرار می گیرد. تنوع اقلیمی، آب وهوایی و شرایط بسیار خاص ایران که پرورش انواع گیاهان و مواد خام غذایی را در بر می گیرد، سبب می شود سبزی های معطر متنوع و همینطور گیاهانی که قابلیت طبخ غذایی دارند، در کشور رشد و تنوع غذایی را ایجاد نماید.

رئیس انجمن علمی طبیعت گردی ایران بیان نمود: ازاین رو کشور ما مملو از امکانات و شرایطی است که می تواند چند هزار نوع غذای محلی را معرفی و عرضه نماید. اما متاسفانه این تنوع غذایی در کشور کمتر مورد توجه قرار می گیرد. این در صورتی است که رستوران هایی با غذاهای کشورهایی مانند لبنان، چین، ژاپن، یونان، هند و… در کشور گسترش پیدا کرده و معمولاً مشتریان زیادی را به خود جذب می کنند. این رستوران ها به صورت مشخص انواع غذاهای محلی کشورهای دیگر را عرضه می دهند که در شرایط مناسبی عامه پسند شده و اغلب گردشگران را مجاب می کند که از غذاهای غیر ایرانی هم استفاده کنند.

گردشگری خوراک می تواند هدف اصلی سفر باشد

جواهرزاده اظهار داشت: ازاین رو شاید بتوان این اقدام را نوعی نقصان بیان کرد. بر این اساس ما از پتانسیل عظیمی که می تواند بعنوان هدف سفر توریست شناخته شود، غافل شده ایم. بدین سان گردشگری غذا یا گردشگری خوراک می تواند بعنوان هدف اصلی سفر به شمار رود مشروط بر آن که با برنامه ریزی منسجم و هدفمند تورهای گردشگری، برخی تسهیلات و امکانات را برای این نوع از گردشگری بوجود آورده و با افزودن غذاهای بومی و محلی به منوی رستوران ها و هتل های کشور به راهبردی متناسب برای ترویج گردشگری خوراک در کشور دست پیدا نماییم.

وی اضافه کرد: به صورت معمول گردشگری غذا می تواند شامل ۲ یا ۳ نوع شود. یکی از آنها در ارتباط با سفر کردن به یک مقصد و استفاده از غذاهای بومی و محلی آن منطقه است که نوعی از گردشگری غذایی شمرده می شود. اما بخش دیگری هم می تواند بعنوان گردشگری خوراک تلقی شود و آن آشنایی با انوع مختلف خوراک و نوشیدنی ها و بررسی نحوه تهیه و طبخ غذاها است که در این خصوص گاهی سفرهایی شکل می گیرد و گروهی از گردشگران برای بازدید از مراکز و مزارع کاشت و پرورش مواد گیاهی، گوشتی و حتی نحوه عرضه آنها در بازار به سفر و گردشگری می پردازند. در واقع افرادی که به هر نحوی با تهیه و سرو غذا سروکار دارند، در زنجیره تأمین گردشگری خوراک قرار می گیرند و افرادی که بعنوان توریست وارد این زنجیره می شوند و به مطالعه روند تولید، طبخ، تهیه و حتی مصرف غذا می پردازند، در زمره گردشگران خوراک قرار می گیرند.

تاثیر مثبت گردشگری خوراک بر جسم و روح انسان

رئیس انجمن علمی طبیعت گردی ایران افزود: بخش دیگری هم وجود دارد که با حوزه اکوتوریسم و طبیعت گردی بسیار مأنوس و درهم آمیخته است. این بخش از گردشگری خوراک در طبیعت دنبال می شود و سبک غذایی خاصی در دنیا به وجود می آید که در ارتباط با نحوه تهیه و طبخ غذا در فضاهای طبیعی و با بهره گیری از فضای مفرح طبیعی شکل می گیرد که واژه ارگانیک در این خصوص بیشتر مصداق پیدا می کند. مانند استفاده از نان محلی و اختلاف فاحش تهیه و طبخ آن با نان های غیرسنتی یا صنعتی در شهرها است. بر این اساس گردشگری خوراک علاوه بر این ها می تواند بر جسم انسان تأثیرات مثبتی ایجاد نماید و روح و روان انسان را هم تحت تاثیر قرار دهد.

جواهرزاده خاطرنشان کرد: لبنانی ها، هندی ها، ژاپنی ها، چینی ها ویونانی ها تا اندازه ای در حوزه گردشگری خوراک فعالیتهایی داشته اند و به رونق این بخش از گردشگری اهتمام ورزیده اند. به اعتقاد من گردشگری خوراک در ایران بعنوان یکی از کشورهایی که از قدرت بسیار بالایی در جذب توریست برخوردارست و با عنایت به تنوع بسیار زیاد در غذاهای ایرانی در سطح دنیا و تنوع اقلیمی، می تواند نوعی برند و رقیب بسیار مهم برای انواع سبک های غذایی و گردشگری خوراک در سایر کشورها باشد.

وی اضافه کرد: ایجاد فضاهای سنتی در کنار شرایط سرو غذاهای سنتی هم حائز اهمیت می باشد. ازاین رو سفره خانه های سنتی، بناهای تاریخی و میراث فرهنگی و موزه ها می توانند در این خصوص مورد توجه قرار گیرند، چونکه به صورت معمول نگاه و خاستگاه تقاضایی که از جانب گردشگران در این اماکن تاریخی وجود دارد غذاهای سنتی و بومی است. ازاین رو غذاهای سنتی ایرانی در کنار خانه های سنتی، کاخ موزه ها و مراکز تاریخی می تواند شرایط مطلوبی را از نظر تعریف یک مقصد گردشگری تاریخی یا فرهنگی ایجاد نماید.

جواهرزاده افزود: وجود چای خانه ها و رستوران های سنتی که در سالهای اخیر بسیار مورد استقبال قرار گرفته و در اقصی نقاط کشور به راه افتاده است، در کنار اقامتگاه های بوم گردی به خوبی می تواند باعث افزایش توریست و استقبال از خوراک های ایرانی شود.

جذب سرمایه گذار یکی از اثرات اقتصادی گردشگری خوراک

رئیس انجمن علمی طبیعت گردی ایران در مورد اثرات اقتصادی گردشگری خوراک اظهار داشت: طبخ غذاهای سنتی و اصیل علاوه بر ایجاد کارآفرینی و توسعه کسب و کارها و اشتغال، می تواند زمینه استفاده از ظرفیت های تبلیغاتی و ایجاد فضاهای مشارکتی و جذب تسهیلات دولتی، سرمایه گذاری و همینطور آموزش های لازم در این خصوص را فراهم آورد. به شکلی میتوان بیان کرد که گردشگری خوراک می تواند به توسعه اقتصاد محلی و اشتغال زایی در مناطق محروم منجر شود. ضمن این که استفاده از خوراک محلی و غذاهای بومی که اغلب سالم و ارگانیک هستند، می تواند شرایط بسیار قابل تأملی را در بخش توسعه گردشگری خوراک در کشور ایجاد نماید.

افزایش سطح توانمندی زنان کارآفرین با عنایت به نقش آنها در گردشگری خوراک

جواهرزاده اظهار نمود: معرفی هنرهای بومی مناطق مختلف و استفاده از توانمندی ها و تجربه های آنها در محافظت از میراث فرهنگی هم می تواند به گردشگری خوراک کمک نماید. از طرفی دیگر توجه به نقش زنان و بانوان در ترویج این نوع از گردشگری، می تواند به افزایش سطح توانمندی های زنان شاغل و کارآفرین کمک نماید.

وی اشاره کرد: در این خصوص بعضی از خانه های تاریخی مرمت شده، می توانند بسترهای مناسبی برای فضای گردشگری خوراک باشند و زمینه فعالیتهای اقتصادی را ایجاد کنند. همینطور محصولات غذایی سنتی، صنایع دستی و موسیقی سنتی هم می تواند به چرخه تأمین گردشگری خوراک کمک نماید و آنها را پررنگ تر نشان دهد تا بعنوان الگویی برای توسعه اقتصادی در جوامع محلی و بخصوص مراکز و فضاهای غیرشهری مانند مناطق روستایی یا مناطق کمتر توسعه یافته، عمل کند.

وی افزود: ازاین رو به واسطه تغییرات اقتصادی گردشگری میتوان اثرات فرهنگی و اجتماعی آنرا هم پیدا کرد. بگونه ای که ارتقاء سطح فرهنگی و انتقال پیام های میراثی در چارچوب آموزش روش های پخت و معرفی و عرضه خوراک ها که برگرفته از سنت ها و باورها و به تعبیری آداب و رسوم سنتی مناطق مختلف کشور هست هم همچون آثار فرهنگی و اجتماعی شمرده می شود که به گسترش میراث فرهنگی و ابعاد اجتماعی و فرهنگی کمک نماید.

رئیس انجمن علمی طبیعت گردی ایران بیان نمود: به صورت کلی مبحث برندسازی گردشگری خوراک یکی از موضوعات مهمی که باید در ایران مورد توجه قرار گیرد. در این خصوص میتوان خوراک های ایرانی را بعنوان میراث فرهنگی ناملموس شناسایی کرده، به ثبت ملی برسانیم و پرونده های آنها را برای ثبت جهانی در یونسکو آماده نماییم و در کنار آنها رایزنی های فرهنگی و سیاسی را انجام دهیم تا پرونده ها در سطح بین المللی مطرح شود. این اقدامات در جهت معرفی خوراک ایرانی و به تبع توسعه گردشگری خوراک بسیار حائز اهمیت و مفید خواهد بود.

عضویت ایران در شهرهای خلاق یونسکو مهم ترین گام برای برندسازی گردشگری خوراک

جواهرزاده افزود: بعنوان مثال سال ها قبل در خراسان به دنبال پیگیری ثبت ملی شیشلیک در شاندیز بوده ایم و این روند بایستی در تمام ابعاد آن ادامه پیدا کند. ایجاد پرونده های شهرهای خلاق گردشگری و… هم بسیار کمک کننده خواهد بود. بعلاوه حضور ما و عضویت شهرهای ایرانی در زمره شهرهای خلاق یونسکو به نظر من مهم ترین گام برای برندسازی گردشگری خوراک است.

وی اظهار نمود: به صورت کلی رونق گردشگری خوراک، مستلزم افزایش تعداد رستوران ها نیست. طبق تعریف گردشگری خوراک، این نوع از گردشگری شامل مجموعه فعالیتهای خوردن و نوشیدن هنگام سفر و حتی نحوه پخت و طبخ آنها، ایجاد بازارچه های صنایع غذایی، کشاورزی و… که می تواند بخشی از گردشگری کشاورزی را هم در خود جای دهد، بنابراین برای ترویج آن باید تمام این موضوعات را مورد توجه قرار گیرد.

رئیس انجمن علمی طبیعت گردی ایران اضافه کرد: هم اکنون به صورت ویژه هنگام صحبت در مورد گردشگری خوراک در ایران معمولاً برخی از توریستهای خارجی که به رستوران ها رجوع می کنند، در نظر گرفته می شوند. در حالیکه این نوع از گردشگری بازار ویژه خویش را دارد و صرفاً از حالت لوکس و لاکچری هم خارج شده است. بعنوان مثال میتوان به غذاهای سبک، شیرینی جات و نمونه های کوچکی از خوراکی های محلی هم اشاره نمود که به توسعه گردشگری خوراک می انجامد. ازاین رو زمانی گردشگری خوراک ایرانی در دنیا مصداق بارز توسعه گردشگری ایران خواهد بود که بتوانیم جایگاهی همچون قهوه ترک و کباب ترکی برای غذاهای ایرانی در منوهای خارجی ایجاد نماییم.

منبع: